Sudan'daki şiddetli kolera salgınıyla ilgili neler biliniyor?

Sudan'da sadece birkaç hafta içinde ortaya çıkan yeni bir salgında 350'den fazla kolera vakası kaydedildi.

Ancak ülkedeki iç savaşın yol açtığı insani krizin devam ettiği bir ortamda kurbanlara ulaşma ve kayıt altına alma konusunda yaşanan güçlükler, uzmanların bu sayıdan çok daha fazla kişinin hastalığa yakalanmış olabileceği yönünde görüş bildirmesine yol açtı.

Sağlık Bakanı Heysem Muhammed İbrahim, en az 22 kişinin hastalıktan öldüğünü söyledi ve içme suyunu kirleten birkaç haftalık şiddetli yağmurun ardından kolera salgını ilan etti.

Kolera salgını, Nisan 2023'ten bu yana ordu ile paramiliter bir grup olan Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasındaki çatışmaların ülke geneline yayıldığı Sudan için sadece yeni bir kriz.

Kolera Sudan için yeni bir hastalık da değil. Daha önce 2017 yılında ortaya çıkan bir salgında en az 700 kişi ölmüş ve salgın iki aydan kısa bir süre içinde yaklaşık 22.000 kişiyi enfekte etmişti.

Bu son salgının dışında, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Sudan'da bu yılın başından 28 Temmuz'a kadar koleradan 78 ölüm kaydederken, ülke genelinde yaklaşık 2.400 kişi enfekte oldu.

Kolera nerelerde patlak verdi?

Sudan Sağlık Bakanlığı bu son salgını ilk olarak iki hafta önce, 17 kişinin hastalıktan öldüğü ve Kassala, El Gezira ve Hartum'da 268 vakanın rapor edildiği zaman bildirdi. Bu sayı şu anda 22 ölüm ve 354 vakaya yükselmiş durumda.

Sudan Haziran ayından bu yana şiddetli mevsimsel yağmurlar yaşamakta ve sel felaketlerinde onlarca kişi hayatını kaybetmektedir. BM Uluslararası Göç Örgütü'ne (IOM) göre, Haziran ayından bu yana Sudan'ın 18 eyaletinin 11'inde 20.000'den fazla insan sel nedeniyle yerlerinden oldu.

Sel sularının kanalizasyona karışması nedeniyle su kaynakları da kolera ile kirlenmiş durumda.

DSÖ Sözcüsü Tarik Jasarevic Associated Press'e yaptığı açıklamada, "tespit edilen vakaların çoğunun koleraya karşı aşılanmamış kişilerde görüldüğünü" söyledi.

Jasarevic, DSÖ'nün Sudanlı sağlık yetkilileri ve ortaklarıyla birlikte hastalığın kaydedildiği beş ildeki dokuz bölgede bir aşılama kampanyası uygulamak için çalıştığını da sözlerine ekledi.

Kolera nedir?

Kolera genellikle kirli su yoluyla yayılan bakteriyel bir hastalıktır. İnsanlar virüslü suyu içtiğinde, açık yarası olan kişiler virüslü suyla doğrudan temas ettiğinde ve bazı durumlarda çiğ kabuklu deniz ürünleri yediklerinde yayılır.

İnsandan insana bulaşmaz, bu nedenle hastalığı olan bir kişiyle gündelik temas bir risk oluşturmaz.

Hastalık şiddetli ishale ve su kaybına neden olur. Hastalık tedavi edilmezse, kolera daha önce sağlıklı olan insanları bile saatler içinde öldürebilir.

Hastalık, maruz kalan herkeste hastalığa yol açmasa da, enfekte olmuş kişiler bakterileri dışkılarıyla bulaştırarak gıda ve su kaynaklarını kirletebilir. Bu durum özellikle sağlık tesislerinin çalışmadığı yerlerde büyük bir sorundur.

Kolera nasıl tedavi edilir?

Kolera tedavisi, kaybedilen sıvıların yerine konması için sıvı takviyesini (rehidrasyon) içerir.

ABD'de akademik bir tıp merkezi olan Mayo Clinic'e göre rehidrasyon yapılmadığı takdirde “koleralı insanların yarısı ölmektedir. Tedavi ile ölüm oranı yüzde 1'in altına düşmektedir”.

Diğer tedaviler arasında intravenöz sıvılar, antibiyotikler ve çinko takviyeleri yer almaktadır.

Beş yaşın altındaki çocuklar en yüksek enfeksiyon oranlarına sahiptir, ancak tüm yaş grupları, özellikle yetersiz beslenmeden muzdarip olanlar, bağışıklık sistemi zayıf olanlar risk altındadır.

Kolera Sudan'da neden yayılıyor?

Sudan'daki savaş, kanalizasyon ve su arıtma tesisleri de dahil olmak üzere ülkenin sivil altyapısının çoğuna zarar verdi ve tahrip etti ayrıca başkent Hartum da dahil olmak üzere birçok yeri savaş alanına çevirdi.

Birçok hastane ve tıbbi tesis, çok az malzemeleri olduğu ya da hiç malzemeleri olmadığı için hizmet dışı kaldı.

Çatışmalardan kaynaklanan toplam ölü sayısı belirsizliğini korurken, ABD'nin Sudan elçisi Tom Perriello'ya göre bazı tahminler şu ana kadar 150.000 kişiye kadar çıkmıştır.

Haziran ayında IOM, çatışmalar nedeniyle Sudan'da 10 milyondan fazla insanın yerinden edildiğini bildirmişti. Kolera, nüfus yer değiştirdiğinde, sanitasyon ve hijyen zayıfladığında daha hızlı yayılır ve savaş bölgelerini hastalığın yayılması için mükemmel bir iklim haline getirir.

Bunun da ötesinde, Dünya Gıda Programı'na (WFP) göre, şiddetli yağmur mevsimi zaten vahim olan durumu daha da kötüleştirdi ve yardım konvoylarının çamurlu, su basmış yollardan geçmesini zorlaştırdı.

WFP Pazartesi günü, kuruluşun başlangıçta yarım milyon insana ulaşmayı hedeflediğini, ancak konvoyların “şu anda Çad tarafında mahsur kaldığını, şiddetli yağışların yolu büyük ölçüde geçilmez hale getirdiğini - bazı kamyonların iki haftaya kadar mahsur kaldığını” bildirdi.

WFP, “Temiz su ve sanitasyon sistemleri gibi kritik altyapının çatışmalardan zarar gördüğü bölgelerde ve aşırı kalabalık yer değiştirme kamplarında önlenebilir hastalıklar [hızla yayılıyor]” dedi.

Sudan'daki kolera salgını daha da kötüleşecek mi?

WFP'ye göre şiddetli yağışların Eylül ayına kadar sürmesi bekleniyor.

Kuruluş, bazı tahminlerin “sellerin Hartum'u vuran tarihi 2020 sellerini geçebileceği” konusunda uyarıda bulunduğunu söyledi.

WFP'nin ülkedeki vahim insani durumla ilgili uyarılarına rağmen savaş devam ediyor.

Pazar günü ordu, çatışmayı ve ardından gelen insani krizi sona erdirmeyi amaçlayan İsviçre'de devam eden barış görüşmelerine katılması için ABD'nin baskısı üzerine Kahire'de ABD'li yetkililerle görüşmek üzere bir heyet göndereceğini açıkladı.

John Hopkins İnsani Sağlık Merkezi Direktörü Paul Spiegel de Al Jazeera'ye yaptığı açıklamada koleranın “çatışma ve zorla yerinden edilme sırasında büyüdüğünü” söyledi.

Spiegel, “Bu koşullar kolera salgınlarını kontrol altına almayı inanılmaz derecede zorlaştırmakta, hızlı bulaşmaya ve etkilenen topluluklar için yıkıcı sonuçlara yol açmaktadır” dedi.

Spiegel, aktif bir çatışmanın bir salgını kontrol etmenin geleneksel yöntemlerini zorlaştırdığını, sağlık yetkililerinin hastalığın yayılmasını azaltmak için Sudan'da “esnek ve yenilikçi olmaları ve farklı bağlamlardan yararlanmaları gerektiğini” sözlerine ekledi.

Sudan'da başka hastalıklar da artıyor mu?

Cuma günü DSÖ yetkilisi Margaret Harris, Sudan'da 16 aydır süren savaşın bir sonucu olarak kötü yaşam koşulları nedeniyle dang humması ve menenjit enfeksiyonlarının da arttığını söyledi.

Kaynak: Mepa News, Ajanslar