Taliban'ın ilk havacılık başarısı

Yıl 1995... Bir iç savaşın ortasında olan Afganistan, Sovyet işgalindan beri süren savaşın yorgunluğunu hissediyordu. Ülkedeki silahlı grupların sebep olduğu tahribata savaş ağalarının keyfi fiilleri de eklenince halk için hayat oldukça zorlaşıyordu. Taliban hareketi bu yıllarda doğdu ve böyle bir zeminde kök salarak, ülkenin yönetimini ele alacağı maceraya böyle bir ortamdan da istifade ederek başladı.

Afganistan tarihinde gözardı edilemeyecek kadar önemli bir yer işgal eden Taliban ile ilgili birçok analiz, haber, kitap yahut filmle karşılaşsak da; Taliban'ın tarihinde çok da anılmayan bazı olaylar olduğu bir gerçek. Batılı kaynakların "Airstan Olayı" olarak andığı vaka, Taliban'ın ilk askeri başarısı olmasa da, ilk havacılık başarısı olarak nitelenebilir.

Taliban: 'Düzensiz birliklerin' askeri başarıları

Takvimler 3 Ağustos 1995'i gösterirken Afganistan'da iç savaş tüm hızıyla devam etmekteydi. Kandahar şehrinde doğan Taliban bu şehri tamamen ele geçirmiş ve Kabil'i ele geçirip ülkenin kuzey kapılarına dayanacağı birkaç yıllık yürüyüşe başlamıştı. Taliban her ne kadar bu yıllarda düzensiz birlikler olarak addedilse de askeri alanda oldukça başarılıydı.  O yıllardaki savaşlara, Taliban'ın safında yahut karşısında, iştirak eden kimseler daha sonra Taliban'ın askeri başarılarını takdir edeceklerdi. Bu başarıların sebebini bazı kimseler eski yahut muvazzaf Pakistan subaylarının Taliban safında yer almasıyla açıklıyordu.

3 Ağustos 1995... Birleşik Arap Emirlikleri merkezli Rus Trans Avia Export firması, Tataristan merkezli uçak şirketi Airstan'ın bir uçağıyla Arnavutluk'tan Afganistan'a uçmaktaydı. Ilyushin II-76 model uçak, Afganistan Devlet Başkanı Burhaneddin Rabbani komutasındaki birliklere silah taşıyordu. Bu silahın miktarının 30 ton olduğu ifade ediliyor.

İnişe zorlanan Rus uçağı Ilyushin II-76

Rus uçağını inişe zorlayan Taliban pilotu

Taliban Hava Kuvvetleri'ne bağlı Mig-21...

Ancak hesaplanmayan bir şey vardı. Bu da Kandahar Uluslararası Havaalanı ile birlikte bazı savaş uçaklarını da ele geçiren Taliban'ın bu uçakları uçurabildiğiydi. Taliban Hava Kuvvetleri'ne bağlı bir MiG-21 savaş uçağı, 7 mürettebatı bulunan Rus uçağını inişe zorladı. Tarihe Taliban'ın uluslararası ilk askeri başarısı ve ilk havacılık zaferi olarak geçecek bu olay, Batı dünyasında şaşkınlıkla karşılandı.

ABD'li yetkililerin de dahil olduğu müzakereler oldukça uzun sürdü ancak başarıya ulaşamadı. Taliban, Rusların elinde bulundurduğu Afgan esirleri serbest bırakmasını talep ediyordu ancak Rusya, elinde Afgan esirler bulunduğunu reddetmekteydi.

Rus esirler kaçtı mı, anlaşmayla mı bırakıldı bilinmiyor

Rus esirler, çalışmayan uçaklarıyla 1 yıl Kandahar Uluslararası Havaalanı'nda bekledi. 16 Ağustos 1996 tarihinde, Rus esirler, öğle namazlarını kılan Taliban mensuplarının dalgınlığından da faydalanarak uçağı çalıştırdı. Taliban, pisti bir kamyon vasıtasıyla kapatarak kalkışı engellemek istese de uçağın pilotu havalanarak diğer mürettebatlar ile birlikte kaçmayı başardı. Uçak Birleşik Arap Emirlikleri'ne iniş yaptı. Uçağın gerçekten 'bir kahramanlık örneği oluşturacak şekilde' mi kaçtı, yoksa varılan bir anlaşma sonucu ayrılmasına izin mi verildi, hala bilinmiyor.

Airstan Olayı olarak anılacak vaka ile ilgili bir kitap yazıldı ve bir film çekildi. Olaya konu olan Ilyushin II-76 model uçak şimdi Birleşmiş Milletler İnsani Hava Servisi hizmetinde bulunuyor. Günümüzde pek fazla anılmayan olay, anıldığı zaman da 'mürettebatın kahramanlığı' ana fikri çevresinde değerlendiriliyor. Taliban'ın kuruluş şartlarında bir MiG-21 savaş uçağını uçurması, bir Rus uçağı zorunlu iniş yapmaya mecbur bırakması, 30 ton silahı ele geçirmesi ve Rus vatandaşlarını 1 yıl boyunca esir tutması ise gözardı ediliyor. Ne açıdan bakılırsa bakılsın, akıllardan silinmeye yüz tutmuş bu olay yakın tarihin ilginç vakalarından biri ve Taliban'ın ilk havacılık başarısı.

Olaya dair çekilen tek film, 2010 yapımı Rus filmi Kandahar... Kandahar filminden Rus uçağının inişe zorlanma sahnesi...

Kaynak: Mepa News