Tarih | Mart 2001: Bamyan Buda heykelleri Taliban tarafından yıkıldı

Taliban, iktidarda olduğu dönemdeki ismiyle "Afganistan İslam Emirliği", 2001 yılının Mart ayı başında Bamyan ilindeki Buda heykellerinin yıkılmasına karar verdi.

Mart ayının 2'sinde başlayan yıkım işlemi günler sürdü.

Heykeller, top atışları ve heykel içlerine yerleştirilen patlayıcıların infilak ettirilmesi suretiyle yıkıldı.

Bamyan Buda heykellerinin yıkılması, Afganistan'da olduğu gibi dünyanın geri kalanında da gündeme oturdu.

Buda heykelleri ve tarihi süreç

Milattan sonra 3-5 yüzyıllar arasında kayalıklara oyularak inşa edildiği tahmin edilen Buda heykellerinden büyüğü 55, küçüğü ise 38 metre uzunluğundaydı.

İslamiyet Afganistan'da yayılmadan önce Budistler için önemli bir dini merkez olan bölge, İslam'ın Afganistan coğrafyasında yayılmaya başladığı 7'inci yüzyıldan sonra, 9'uncu yüzyılı takiben büyük ölçüde Budistlerce terk edildi.

Buda Heykelleri, 1832 yılı, Alexander Burnes

Bölgeye hükmeden birçok Müslüman hükümdar heykelleri yıkma girişiminde bulunduysa da, kayalara oyulmuş bu heykellere zarar vermek mümkün olmadı, ancak heykellerin bazı kısımları tahrip edildi.

Afganistan'da egemenlik sahibi olan Babür, Evrengzib (Alemgir Şah) ve Abdurrahman Han gibi hükümdarların Buda heykellerini yıkma girişimlerinde bulunduğu bilinmektedir.

Taliban dönemi ve Buda Heykelleri'nin yıkılması

Afganistan'da 1996 yılında başlayan Taliban yönetimi dönemi, Bamyan'daki Buda heykellerinin yıkıldığı dönem olacaktı.

2001 yılı Şubat ayı sonlarında Taliban Buda heykellerini yıkacağını ilan ederken, bu durum dünyadan büyük tepki topladı.

Açlık ve kısıtlı imkanlarla boğuşan ve dünya kamuoyundan destek görmeyen ülke, bir anda yeniden gündeme oturmuştu. Ancak sorun insani krizler değil, Buda heykelleriydi.

Yıkılmadan önce ve sonra Bamyan Buda heykeli

Taliban'ın "Afganistan İslam Emirliği"ni tanıyan ender devletlerden olan Pakistan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri de kararı kınayarak Taliban'a olan tepkilerini dile getirdi.

Harekete, heykelin yıkılmaması karşılığında maddi tekliflerde de bulunuldu. Bu tekliflerde başı çeken özellikle Japonya'ydı.

Ancak Taliban teklifleri reddetti.

Heykellerin yıkımı

2 Mart'ta başlayan yıkım işlemleri uzun süre devam etti ve Buda heykelleri yıkılmış oldu.

Taliban'ın birçok lider ismi Buda heykellerinin yıkılmasında oynadıkları rol nedeniyle yaptırımlara maruz kaldı. Bunlardan biri de halen Taliban'ın siyasi heyetinin önde gelen isimlerinden olan Mevlevi Şahabeddin Dilaver'di. Taliban kaynakları kararın hareket içerisinde İslami ve siyasi istişareler sonucu alındığını ifade etti.

Taliban'ın kurucu lideri Molla Muhammed Ömer'in, Buda heykellerinin yıkılmasına dair "Müslümanlar putların yıkılmasından gurur duymalı. Bize onları yıktıran Allah'a şükürler olsun" ifadelerini kullandığı aktarılmaktadır.

Kaynak: Mepa News