Tarihin dönüm noktası: Normandiya Çıkarması

Normandiya Çıkarması, General Dwight D. Eisenhower kumandasındaki Müttefik kuvvetlerinin 1944 Haziran - Eylül ayları arasında giriştiği hücum harekâtıdır. Müttefiklerin çıkarmasından sonra Alman cephesinin yarılmasına ve hemen hemen Fransa'nın ortasına kadar geriletilmesine yol açtı.

Uzun aylardan beri inceden inceye hazırlanan Normandiya'ya Britanyalı-ABD'li çıkarması (veya Overlord harekâtı), gerek teknik, gerek taktik alanda tesadüflere bağlı bir harekâttı. Başarısı, seçilen hücum cephesinin Wehrmacht'tan gizlenmesine ve Batı Avrupa'daki hava hücumu hazırlığının etkili olmasına dayanıyordu. Normandiya savaşı birbirini takip eden üç evrede yapıldı.

Cherbourg ile Pas de Calais arasındaki Almanların Atlas Okyanusu duvarı kıyı tahkimatı bombalandı. 5 Haziran - 6 Haziran gecesi 722 savaş gemisinin eşlik ettiği 4.226 nakliye gemisi, İskoç asıllı İngiliz amirali Ramsey kumandasında başlangıç hücumunu yapmakla görevli 5 tümeni taşıyarak İngiliz kıyılarından çıkarmanın yapılacağı kumsallara doğru yola çıktı.

6 Haziran sabahı hücum birlikleri Saint-Aubin, Courseulles, Arromanches, Saint-Laurent ve Saint-Martin-de-Varreville kumsallarını ele geçirmeye uğraşırken, 5-6 Haziran gecesi Caen ve Carentan dolaylarına paraşütle iniş yapmış olan üç hava indirme tümeni toparlanmaya çalışmaktadır. Bu birlikleri taşıyan uçakların yoğun bir Alman uçaksavar ateşi yemeleri sonucu, birliklerden büyük bir bölümü, hedeflenen alanların dışında indirme yapmak zorunda kalmışlardır. Ancak bu çok büyük bir sorun oluşturmamış, birlikler aynı akşam bölgeye sağlam bir şekilde yerleşmişlerdir.

7 - 11 Haziran arası Pas de Calais'ye ikinci bir çıkarma bekleyen Almanların şiddetle tepki göstermesinden önce, kumsallarla hava indirme birlikleri arasında irtibat sağlanmış; Bayeux şehri kurtulmuş ve Mantebourg - Isigny-Bayeux - Kuzey Caen hattının gerisinde 325.000 kişi (çoğu suni Avromanches limanı sayesinde) karaya çıkmıştı.

İlk Alman tepkisi, II. İngiliz ordusunun (Demasey) şiddetli muharebelerden sonra durdurulduğu cephenin doğu kesimini etkiledi (Caen kesimi). Buna karşılık Carentan koyunun her iki kenarından savaşa giren I. Amerikan Ordusu (Bradley), Almanların Montebourg üstüne karşı hücumuna rağmen 16 Haziran'da Barne Ville'de Cotentin'in batı kıyısına ulaşmayı başardı. Çevreyle bağlantısı kesilen Cherbourg, Almanların bütün liman tesislerini tahribinden sonra düştü.

Daha sonra güneye dönen Bradley, 8 Haziran'da La Haye du-Puits'yi ele geçirirken, Dempsey ertesi gün şiddetli bir hücumla Caen'ı aldı. Birkaç gün önce Hitler, Batı cephesi kumandanlığına Rundstedt'ın yerine Kluge'yi getirmişti. Kluge'nin elinde, Eisenhower'ın 6 hazirandan beri çıkarttığı bir milyon askere karşılık 300.000'in biraz üzerinde askeri vardı. 10 - 25 Temmuz arası Müttefikler, Lessay-Saint-Le-Caumont - Caen cephesinde kısa süre sonra başlatacakları hücum tertibatını almıştı.

Hazırlık aşaması

Almanya'ya dönünce Rommel bir süreliğine "işsiz" kaldı. Savaşın gidişatı Almanya'nın aleyhine dönmeye başlayınca Hitler onu olası bir Müttefik işgaline karşı Fransa sahilini korumak üzere Ordu Grubu B'nin başına getirdi. Bulduğu durum karşısında rahatsız olan ve çıkarmanın sadece bir-iki ay ötede olduğunu fark eden Rommel kontrolü ele aldı ve onun direktifleriyle kısa sürede milyonlarca mayın ve binlerce tank tuzağı ve engeli sahil boyunca döşendi.

Afrika'daki savaşlarından sonra Rommel, ezici Müttefik hava üstünlüğü nedeniyle herhangi bir saldırı planının işe yaramayacağı sonucuna vardı. Tank birliklerinin küçük gruplar halinde sahile yakın iyi korunaklı yerlerde konuşlandırılarak çıkarma anında hızla çatışma bölgesine gelmeleri gerektiğini öne sürdü. İşgalin daha sahildeyken durdurulması gerektiğini savunuyordu. Rommel'in komutanı olan Gerd von Rundstedt hava kuvvetleri kadar üstün ateş gücüne sahip Kraliyet Donanması nedeniyle işgalin sahilde durdurulmasının da imkânsız olduğunu düşünüyordu. Ona göre tank birlikleri büyük gruplar halinde içeride, Paris yakınlarında konuşlandırılarak Müttefiklerin içlere doğru yayılmasına izin verip arkaları sarılarak ikmal yolları kesilmeliydi. İki plan da Hitler'e sunulduğunda Hitler, tankları ortada bir yere yerleştirerek hem Rommel'in hem de von Rundstedt'in planlarını işe yaramaz hale getirdi.

Çıkarma günü bazı tank birlikleri, özellikle 12. SS Panzer Tümeni "Hitlerjugend" sahile yeterince yakındılar ve ciddi zorluk çıkardılar. Ancak Müttefiklerin ezici sayısal üstünlüğü ve Hitler'in yedek birlikleri zamanında serbest bırakmaması sonucu köprübaşı elde edildi.

Tarihin en büyük deniz çıkarması için hazırlıklar uzun sürdü. Rommel Müttefiklere büyük bir hoşgeldin partisi hazırlamak istiyordu. Müttefikler Almanları kandırmak için çok fazla sayıda maket gemi, asker, tank vb. farklı yerlere yerleştiyorlardı. Bununla birlikte Alman hava ordusu bunlara aldanıyordu.

Ayrıca çıkarmanın yapılacağı günün gecesinde Alman istihbaratının uyuduğu söylentileri de dolaşıyordu. Hatta Rommel bile bu havada çıkarma olmasına ihtimal vermeyerek izne ayrılmış ve eşinin doğum günü için Almanya'ya dönmüştü. Eisenhower kötü hava koşullarına karşın tarihin en büyük deniz çıkarmasını yapmakta kararlıydı.

Alman hattının yarılması

18 Temmuz'da İngilizler boş yere Caen'den çıkmaya uğraştılar ama kesin darbe batıda vuruldu. Hücum cephesine 50.000 ton bomba bırakan 2.000 bombardıman uçağının hava hücumundan sonra, General Omar Bradley, 25 Temmuz'da hücuma geçti. Sert direnmeye rağmen 28 Temmuz'da Coutances'ın, 30 ve 31 Temmuz'da Granville ve Avranches'ın alınmasıyla Alman cephesinde geniş bir gedik açıldı. O zamana kadar yedekte tutulan III. Amerikan Ordusu'nun komutanlığına General George S. Patton getirildi (saflarında Leclerc kumandasında 2 Fransız zırhlı tümeni de çarpışıyordu) ve hemen ilerleme emri aldı.

2 Ağustos'ta Avranches gediğine saldıran dört zırhlı tümen, Dinan (4 Ağustos), Renner (5 Ağustos), Laval (6 Ağustos), Le Mans (9 Ağustos), Alençon ve Chartres'ı (10 Ağustos) ele geçirdi. Bu ilerlemenin zayıf noktası Alman cephesinde Avranches ve Mortain arasında açılan gediğin darlığıydı (30 km).

Bu durumu gözden kaçırmayan General Kluge bütün zırhlı kuvvetlerini birleştirerek Vire ve Mortain'e karşı şiddetli bir karşı hücuma geçti ve Mortain'i aldı. Kluge geri hatlarına sarkılması ve Müttefik uçaklarıyla bombardıman edilmesi üzerine, 13 Ağustos'ta birliklerine genel geri çekilme buyruğunu verdi. Creror kumandasındaki Kanadalıların Falaise'i alması (17 Ağustos) ve üç gün sonra Patton'un birlikleriyle temas kurması, 7. Alman Ordu'sunun kuşatılması ve yok edilmesiyle sonuçlandı.

O tarihten sonra savaşın büyük bölümü bitmiş ve Sen'e doğru takip hemen başlamıştı. Kuzeyde kıyılar boyunca hücuma geçen Kanadalılar 2 Eylül'de Abbeville'e ulaşırken Rouen üstüne yürüyen Dempsey, 3 Eylül'de Lüle ve Brüksel'e, 4 Eylül'de Anvers'e vardı.

Güneyde Patton 17 Ağustos'ta Orleans, 21 Ağustos'ta Fontainebleau, 25 Ağustos'ta Troyes'u aldı ve eylül ortasında Moselle'e ulaştı. Sağ kanadı (2. Fransız Zırhlı tümeni), 12 Eylül'de, Chatillon-sur-Seine yakınında Provence'tan gelen Fransız-Amerikan birlikleriyle birleşti. 24-25 Ağustos'ta da Leclerc, 2. Zırhlı Tümeni ile Paris'e girmişti. O tarihten sonra bütün Müttefik birlikleri Reich sınırlarına doğru hücuma geçtiler.