Tarihte karadan havaya atışla uçak düşüren ilk devlet: Osmanlı

Tarihte uçakla ilk bombardıman İtalyanlarca Osmanlı'ya yapılırken aynı uçak, tarihte ilk düşürülen uçak da oldu.

Uçak teknolojisinin gelişmesi

Tarihte insanlar pek çok kez uçmalarına yarayacak araçlar geliştirmeye çalışmıştır.

Modern anlamda ilk uçak ise 1903'te üretilebilmiştir. ABD'de Wright kardeşlerin üzerinde çalıştığı ilk uçak 17 Aralık 1903'te başarıyla uçmuştur. İlerleyen dönemde ABD ve diğer devletlerden bazıları savaşta keşif yapabilmek için uçakları askeri envanterine katmıştı.

Fakat bu dönemde henüz kimsenin aklına uçakları havadan bombardımanda kullanmak gelmemişti.

Trablusgarp Savaşı: Uçaktan ilk bombardıman ve ilk düşürülen uçak (1 Kasım 1911)

Uçakların havadan bombardıman düzenlediği ilk ordu ise Osmanlı ordusu olmuştur.

1911-1912 Trablusgarp Savaşı'nda hem tarihte ilk kez bir uçak bombardımanda kullanılmış, hem de tarihte ilk kez bir uçak karadan açılan ateşle düşürülmüştür.

Eylül 1911'de İtalya, o dönemde Osmanlı Devleti'nin bir parçası olup bugün Libya'yı oluşturan Trablusgarp ve Bingazi eyaletlerine, mevcudu 100 bini aşan ordusuyla çıkarma yaptı.

Bu eyaletlerde sadece birkaç bin Osmanlı askeri bulunmaktaydı. Bu sebeple İtalyan ordusu sahil şeridini kolaylıkla ele geçirdi.

Fakat Osmanlı subayları, iç bölgelerde Araplardan ve Berberilerden oluşan yaklaşık 20 bin yerliyle beraber İtalya güçlerine karşı savaşa başladı. İtalyan ordusu iç bölgelere girme girişimlerinde ağır kayıp verip sahil şeridinde tutunmak zorunda kaldı. İç bölgelerdeki Osmanlı güçlerini ciddiye almaya başlayan İtalyanlar, bu birlikleri gözlemlemek için uçakla keşif harekatı düzenlemeye karar verdiler.

1 Kasım 1911'de İtalyan pilot Giulio Gavotti (1882-1939) uçağıyla Libya'nın iç kesimindeki Osmanlı birliklerini gözlemlemek üzere bir keşif uçuşu gerçekleştirdi. Düşman birliklerinin üzerinden geçerken Gavotti'nin aklına onlara havadan el bombası atmak geldi. Alçak uçuşa geçen Gavotti Osmanlı birliklerinin üzerine uçaktan dört adet el bombası attı. 

Bu dönemde henüz uçaksavar silahlara dair bir teknoloji geliştirilmemişti. Ancak Osmanlı'nın saldırıya uğrayan Arap birlikleri uçağa tüfeklerle ateş açtılar. Tüfek kurşunlarıyla isabet alan uçak düşmeye başladı.

Uçağın düşeceğini anlayan Gavotti paraşütle uçaktan atlayıp sağ kurtuldu ve Osmanlı güçlerince esir alındı. 

Fethi (Okyar), Adnan (Adıvar) ve Muhittin Bey düşürülen İtalyan uçağıyla, Libya 1911

Giulio Gavotti

1912'de Osmanlı Devleti Uşi Anlaşması'yla Libya'yı İtalyanlara bırakmayı kabul etti. Bu anlaşmayla esir İtalyan pilot Giulio Gavotti de İtalya'ya teslim edildi. Libya'nın iç kesimlerindeki Arap güçler ise teslim olmayarak İtalyanlara direnişi sürdürdüler.

Libya'daki İtalyan işgaline karşı direnişin sembol ismi: Ömer Muhtar

İtalya, Libya halkına soykırım uygulayarak Libya'daki yerel direnişi ancak 1930'lu yıllarda bastırabildi. 2. Dünya Savaşı'yla İtalya Libya'yı 1941'de kaybetti.

Uçak bombardımanının yaygınlaşması

Libya'da yaşanan bu gelişme, o dönem dünya basınında kendisine yer buldu.

Bu olaydan esinlenerek 1. Dünya Savaşı'nda (1914-1918) uçaklar cephelerde keşif yapmanın ötesinde bombardımanlarda ciddi şekilde kullanıldı. Savaşın ikinci yarısında bu gelişmeye paralel olarak uçaksavar teknolojisinin de ilk kez gelişmeye başladığı gözlemlendi.

İngiliz uçakları İstanbul'u bombalıyor (1918)

1918'de İngiliz uçakları Osmanlı Devleti'ni teslim olmaya zorlamak için defalarca kez İstanbul'u bombaladılar. Hedef ayrımı gözetilmeksizin yapılan bu bombardımanlarda İstanbul halkından pek çok kişi hayatını kaybetti. Bu dönemde İstanbul'a yönelik en şiddetli hava bombardımanı 10 Temmuz 1918'e tekabül eden Ramazan Bayramı'nın ilk gününde gerçekleşti. 

1. Dünya Savaşı'nın ardından uçakların hava bombardımanında kullanılması daha da arttı. 2. Dünya Savaşı'nda tek gecede on binlerce sivilin katledildiği çok yoğun hava bombardımanları gerçekleşti. Gelişen teknolojiyle de beraber günümüze yaklaşıldıkça havadan gerçekleştirilen bombardımanlar savaşların en kritik ve vazgeçilmez bir parçası haline geldi.

Kaynak: Mepa News