Transkarpatya krizi: Macaristan Ukrayna topraklarına göz mü koydu?

Ukrayna'nın Macaristan'a yönelik ilhak suçlamaları artarken, iki ülke arasında bir toprak meselesinin olduğu da iddialar arasında.

Özellikle Rusya işgalinin ardından Ukraynalı birçok yetkili ve uzman, Macaristan'ı Ukrayna'nın Transkarpatya bölgesini (Zakarpatya Oblastı) ilhak etmeye çalışmakla suçladı.

Bazı Macar milliyetçi lider ve oluşumlar da, Ukrayna'nın bu bölgesinin aslında Macaristan toprağı olduğu ve geri alınması gerektiğine yönelik ifadelerine hız vermiş durumda.

Tartışmalar, Macaristan'ın Rusya'ya yönelik açık bir tutum ortaya koymamasıyla daha da şiddetlenmiş durumda. Son olarak Ukrayna Başbakan Yardımcısı Iryna Vereşçuk, Macaristan'ı Transkarpatya'yı ilhak etmeye çalışmakla itham etti. Vereşçuk, Macaristan'ı bu konuda Rusya ile anlaşmakla suçladı.

Macaristan'ın Ukrayna büyükelçiliği ise, Vereşçuk'un iddiasını yalanladı ve açıklamalara tepki gösterdi.

Zelenskiy'den Orban'a suçlamalar

Öte yandan, dün Belçika'nın başkenti Brüksel'deki AB liderleri zirvesine, iki ülke liderlerinin tartışması damga vurdu.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, Macaristan Başbakanı Viktor Orban'a Rus işgaline karşı bir taraf seçmesini söyledi.

Zelenskiy, Rusya'nın sivilleri katlettiğini ancak buna rağmen Orban'ın yaptırım uygulamadığını belirterek Macar lidere yüklendi. Orban, suçlamalar karşısında sessiz kaldı.

Transkarpatya bölgesi

Geçmişten bu yana Macar tarihinin bir parçası olarak görülen bölgede eski çağlarda Slav ve Macar halkları yaşamaktaydı.

Bölge ilk kez 895 yılında Macar Prensliği'nin bir parçası oldu. Prenslik zamanla krallığa dönerken Transkarpatya da Macar topraklarının parçası olma niteliğini sürdürdü.

İlerleyen yıllarda Osmanlı'nın ve Kırım Tatarları'nın da etkisi altına girse de bölgede genel olarak Macar Krallığı'na ait olmaya devam etti. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde de Macarların çoğunlukta olduğu Transkarpatya, Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra kısa bir süre hüküm süren "Batı Ukrayna Halk Cumhuriyeti"ne bırakıldı. Bir süre sonra Romanya bölgeyi işgal ederken, Macaristan'ın komünist yönetimi bölgeyi geri aldı. Birinci Dünya Savaşı galipleriyle Macaristan arasındaki Trianon Antlaşması'yla, 1920 yılında bölge Çekoslovokya'ya kaldı.

1928-1938 arasındaki idari düzenlemelerle bölge "Altkarpatya Rus" ismini aldı. Bölgede bu yıllarla beraber Ukrayna-Macaristan çekişmesi, Rusya ve Almanya'nın dış müdahalelerinin de tesiriyle arttı.

1938 yılında Çekoslovakya Nazi Almanyası tarafından işgal edilip parçalanırken, Münih Antlaşması sonrasındaki Birinci Viyana Kararı ile, Transkarpatya'nın güneyi Macaristan'a bırakıldı. Kalan kısım özerk bir bölge olarak bırakıldı, "Karpatya Ukraynası" ismini aldı. Bu bölge, Slovakya'nın bağımsızlık ilanı ve Almanya'nın Çek topraklarını tamamen işgaliyle kendi bağımsızlığını ilan etti. İlanın hemen ardından bölgeyi Macaristan işgal etti.

İkinci Dünya Savaşı sonlarına kadar Nazi etkisinde kalan bölgeyi 1944 sonbaharında Sovyetler Birliği ele geçirdi. Bölge, Transkarpatya Ukraynası olarak 1991 yılında Sovyetler'in dağılmasına kadar bir Sovyet toprağı olarak kaldı.

1991 yılında Ukrayna bağımsız olurken, Macarlar ve Ukraynalılar arasındaki yoğun tartışmalarla geçen bir sürecin sonunda, bölge Ukrayna topraklarına dahil oldu. Halen Transkarpatya bölgesi, Ukrayna'nın Zakarpatya Oblastı olarak bir Ukrayna idari bölgesi niteliğinde.

Bölgede zaman içerisinde Macarların oranı sürekli olarak azalırken, Ukraynalıların ve diğer Slavların oranı arttı. 2001 sayımına göre nüfusun yüzde 80'i Ukraynalı, yüzde 12'si Macar, yüzde 2.6'sı Romanyalı, yüzde 2.5'u ise Rus. Kalan kesimde ise Slovaklar, Almanlar ve Romenler gibi halklar yer alıyor.

Halkın yaklaşık yüzde 70'ini Ortodokslar, yüzde 26'sına yakınını ise Katolikler (yüzde 19 Doğu Katolik, yüzde 7 Roma Katolik kilisesine bağlı) oluşturuyor.

Kaynak: Mepa News