Trump Afrika'da drone savaşına hız verdi

ABD'nin, daha önce de dünyanın birçok coğrafyasında askeri faaliyet yürütmeye dayalı politikası yeni başkanı Donald Trump döneminde daha da saldırgan hale gelmişti. Donald Trump özellikle ABD'nin daha düşük yoğunluklu askeri faaliyet gösterdiği birçok coğrafyada etkinliğin kapsamını artırmıştı.

Bunların başında ise Afrika geliyor. Donald Trump yönetimindeki Amerika başta Somali, Nijer ve Libya olmak üzere kıta çapında faaliyetini artırıyor.

ABD'nin CIA tarafından yürütülen insansız hava aracı faaliyetlerine ilişkin New York Times'ta bir değerlendirme yayınlandı. Joe Penney, Eric Schmitt, Rukmini Callimachi and Christoph Koettl tarafından kaleme alınan bu değerlendirme Mepa News okurları için tercüme edildi.

CIA, El Kaide ve IŞİD militanlarına karşı gizli drone saldırılarına, Sahra çölünün derinliklerinde yakın zamanda eklemeler yaptığı hava üssü sayesinde tekrar hız vermeye hazırlanıyor. Obama hükümetinin sınırlamalar getirdiği “agresif güçler kullanımı”, Başkan Trump tarafından tekrar yenilendi.

Başkanlığının son dönemlerinde Barack Obama, aralarında sivillerin öldüğü operasyonlar da olan bir dizi SİHA saldırısının ardından yükselen itirazlar neticesinde, SİHA programının yetkisini orduya devretmenin yollarını aradı. Bu hamlenin sebeplerinden bir tanesi de, genellikle yaşanan saldırılardaki dahlini inkar eden ABD’nin SİHA kullanımına daha fazla şeffaflık getirmek istemesiydi.

Bugünlerde ise CIA, SİHA operasyonlarını genişleterek, Nijer’in kuzeydoğusuna SİHA ikmali ile Libya’nın güneyindeki İslamcı militanları hedef almaya hazırlanıyor. Bu yeni genişleme ile birlikte, CIA doğu Afganistan’daki üssü ile Pakistan’daki hedefleri ve güney Suudi Arabistan’daki üssü ile Yemen’deki hedefleri gizli operasyonlarla imha etme kapasitesine yeni bir lokasyon daha eklemiş oluyor.

Nijerli ve Amerikalı yetkililerin açıklamalarına göre, CIA, Dirkou’daki küçük ölçekli sivil bir havaalanının bir kısmından kaldırdığı İHA’larla aylardır gözlem amaçlı uçuş görevleri gerçekleştiriyor. Uydu görüntüleri, havaalanına Şubat ayından bu yana yeni bir kalkış pisti, duvarlar ve güvenlik kuleleri ile eklemeler yapıldığını gösteriyor.

Adının gizli tutulması şartıyla konuşan Amerikalı bir yetkiliye göre, SİHA’lar henüz öldürme amaçlı göreve çıkmadı ancak Libya’nın güneyinde baş gösteren tehlike göz önüne alındığında yakında bu tür görevler de başlayacak.

CIA sözcüsü Timothy Barrett, bu açıklamayı reddetti. Savunma Bakanlığı sözcüsü  Sheryll Klinkel ise konu ile alakalı olarak, ordunun Dirkou’daki havaalanında aylardır bir üsse sahip olduğunu ancak buradan herhangi bir SİHA görevi ifa edilmediğini söyledi.

SİHA’lar Dirkou’dan genellikle gece vakti (22.00-04.00 arası) kalkıyor. New York Times muhabiri 27 fit (yaklaşık 8.5 metre) uzunluğundaki Predator SİHA’larına benzeyen gri hava aracını, Ağustosun başlarında, 6 gün içerisinde 3 defa tespit etti. Zaman zaman havaalanına iniş yapan küçük sivil uçakların aksine SİHA’ların hava araçlarının varlığını haber veren yanıp sönen ışıkları yok.

Nijer İçişleri Bakanı Mohamed Bazoum verdiği bir röportajda konu ile alakalı olarak; “tek bildiğim orda Amerikalıların olduğu” açıklamasında bulunarak, birkaç detay daha verdi.

Dirkou Belediye Başkanı Boubakar Jerome SİHA’ların şehrin güvenliğini artırdığını söyledi; “Bu iyi. İnsanlar böyle şeyler görürlerse, korkarlar.”

Obama, CIA’in hayati öneme sahip rolünü özellikle Yemen’deki SİHA görevlerini sınırlandırmak suretiyle kesintiye uğrattı. Pakistan ve diğer bölgelerde yanlışlıkla sivillerin hedef alınması nedeniyle yabancı diplomatlar ve askeri yetkililer arasında rahatsızlığa yol açan saldırılar CIA’in gizlilik ilkesi gereği korunmuştu.

Nijer Havayollarına ait bir uçak Dirkou’daki pistte iken

Değişimin bir parçası olarak, bu tür operasyonların komutası daha fazla şeffalık için Pentagon’a verildi. Bu hamle ile, bir saldırı olduğunda ABD’nin, CIA işin içinde olduğu için dahlini inkar etmesi ama saldırının haber kanalları ve savaş izleme örgütleri tarafından geniş çaplı olarak ele alınması ile ortaya çıkan saçma durumun önüne geçilmesi hedeflendi. CIA’in SİHA programı, kurumun ve ABD meclisindeki destekçilerinin diretmesi üzerine iptal edilmek yerine sadece sınırlandırıldı.

SİHA politikası geçtiğimiz yıl, o zamanki CIA Direktörü Mike Pompeo’nın Başkan Trump’ı getirilen sınırlamaların ajansın anti-terör çalışmalarına gereksiz yere yük yarattığına ikna etmesinin ardından değişti. Pompeo, Trump yönetiminde Devlet Bakanlığı görevine başlamak üzere CIA’den Nisan ayından istifa ettiğinde Dirkou’daki hava üssü çoktan faal hale getirilmişti.

Sonuncusu iki hafta önce olmak üzere, Pentagon’un Afrika Komutası bu yıl içerisinde Libya’daki El-Kaide ve IŞİD militanlarını hedef alan beş SİHA görevi ifa etti. Bu görevlerde Sicilya ve Nijer’in başkenti olan Niamey’deki üslerden havalanan araçlar kullanıldı.

Ancak CIA’in Dirkou’daki üssü, El-Kaide ve Nijer’in Sahel bölgesi, Çad, Mali ve Cezaayir’de faaliyet gösteren diğer aşırı grupların bulunduğu güney Libya’ya yüzlerce kilometre daha yakında. Güney Libya’ya CIA üssünden sonra en yakın üs 110 milyon dolara yeni inşa edilen ve Dirkou’un 350 mil batısında bulunan Agadez üssü olup, Pentagon yeni yılın ilk dönemlerinden itibaren bu üste Reaper SİHA’larını göreve başlatmayı hedeflemektedir.

Amerikalı bir diğer yetkili ise CIA’in Ocak ayında kurmaya başladığı üssün amacının bölgedeki gözetleme kapasitesinin artırılması olduğunu, bu kararın 4 Amerikalı özel harekatçının Nijer’de öldürülmesinin ardından geldiğini aktardı. Dirkou Havaalanıdaki üssün ABD Hava Kuvvetleri Üssü olarak kayıtlara geçmesinin amacı ise CIA için bir paravan yaratmaktı.

Projede eskiden görev yapan Amerikalı bir yetkili, Dirkou’daki operasyon faaliyetleri esnasında ABD ordusunun SİHA’lar ile ilgili uyması gereken hassasiyetlerin belki de hiçbirine dikkat edilmediğini söyledi.

Yine de, analizcilere göre, Libya’daki militanlar ile mücadele için hem CIA’in hem de ordunun ayrı ayrı SİHA görev birimleri olmasının altında yatan neden bilinmiyor. İlaveten, Fransa da Niamey’deki üsten gözlem amaçlı İHA uçuşları gerçekleştiriyor.

Long War Journal editörlerinden Bill Roggio konu ile alakalı olarak; “CIA’in kendi üssünü (diğerlerine) açacağını sanmıyorum” açıklamasında bulundu.

Amerikalıların inkar etmesine rağmen, Nijerli bir güvenlik yetkilisi, 25 Temmuz tarihinde, güney Libya’daki Ubari bölgesindeki bir hedefe yönelik saldırı için Dirkou üssünden CIA’ye ait bir SİHA havalandığını söyledi.

Afrika Komutası sözcüsü Karl Wiest, Ubari’deki saldırının ordu tarafından yapılmadığını söyledi.

Ubari, Amerikan ordusunun Mart ayında güney Libya’daki El-Kaide militanlarını hedef aldığı ilk SİHA saldırısının gerçekleştiği yerle aynı bölgede yer almaktadır. Libya’yı son yıllarda yakıp yıkan suç ve cihadi akımların keşistiği kavşak olarak biliniyor. Nijer, Çad ve Cezayir eşit uzaklıkta yaşayan yarı göçebe halk, güney Libya’nın kanunsuz çöllerinde silah, uyuşturucu ve insan kaçakçılığı yapıyor.

Libya sınırına yaklaşık 480 kilometrec uzaklıktaki Dirkou birkaç bin kişinin yaşadığı bir vaha şehri

Yerel halktan bazıları aralarında, Cezayir, Mali, Nijer ve Libya’da faaliyet gösteren El Kaide’nin bulunduğu İslamcı militanlarla işbirliği içinde.

Nijer’in kuzeydoğusunda bulunan ve birkaç bin kişinin yaşadığı Dirkou bir vaha şehridir. Yakınlarında küçük dağlar vardır. Bu şehir yüzyıllar boyunca Sahara çölünü geçen yolcular için önemli bir durak olmuştur. 9. yüzyılda İslam’ın Batı Afrika’ya yayılmasında büyük bir rol oynamış ve Bilma şehrinden gelen ünlü tuz kervanlarına ev sahipliği yapmıştır.

Şehirdeki yollar kumla kaplı ve dar. Ufukta birkaç küçük ağaç görebilirsiniz. Sokakların her iki tarafında hurma ve nim ağaçları dayanılmaz öğlen sıcağından kaçan insanların sığınaklarından. Libya’dan getirilmiş makarnaların da aralarında bulunduğu birçok ürünün satıldığı ufak bir pazarı var. Benzin de Libya’dan geliyor ve ülkedeki en ucuz benzin burada satılıyor.

Dirkou’daki SİHA’lar gayet gürültülü, çıkarttıkları sesler, keçilerin ve horozların seslerini bastırmakta hiç güçlük çekmiyor.

45 yaşındaki eski bir kaçakçı olan Ajimi Koddo; “Uyutmuyorlar insanı. Gitmeleri lazım burdan. Köyümüze iniyorlar ve bu bizi ziyadesiyle rahatsız ediyor” diyor.

Uydu görüntüleri Dirkou’daki havaalanında Şubat ayında yeni binaların yapılmaya başlanıldığını gösteriyor. Bu tarihten itibaren, yeni bir asfalt hızlanma pisti ve küçük çağlı hava araçlarının kalkışı ve beklemesi için kullanılan binalara benzeyen yapılar inşa edildi.

Havaalanı etrafında beş yeni savunma kulesi yapıldı. İlaveten, yeni güvenlik kapıları ve kontrol noktaları hem üs çevresinde hem de genel olarak havaalanı etrafı ve içinde artırıldı.

Washington aslında Darkiou ile daha önce de ilgilenmişti. 80’li yıllarda ABD buradaki küçük havaalanını yenilemek için 3.2 milyon dolar harcadı ve bununla o zamanlar albay olan Muammer Kaddafi’ye karşı Nijer hükümetinin elinin güçlendirilmesi amaçlanmıştı.

Bölgede daha önce görev yapan bir Devlet Bakanlığı yetkilisine göre, CIA’in kıtanın diğer bölgelerine kıyasla kuzeybatıdaki varlığının çok az. Nijerli makamlara ait askeri bir dökümana göre, CIA bu bölgede aynı zamanda eğitim ve istihbarat paylaşımı da yapıyor.

Nijerli bir güvenlik yetkilisinin açıklamarına göre CIA’inkinden ayrı bir üste Amerikan ordusuna bağlı bir düzine “Yeşil Bereli” yerel güçleri anti-terörizm operasyonları için eğitti ve üç ay önce de bölgeden ayrıldılar.

Geri dönmeleri de pek olası değil zira Pentagon Ekim ayında yaşanan ve 4 Amerikan askerinin öldüğü baskından sonra bölgede görev yapan bütün Amerikan komandolarını geri çekmeyi planlıyor.

Söz konusu yayında kullanılan dil, akademik çalışmalara orjinal haliyle kaynaklık edebilmesi için olduğu gibi aktarılmıştır.