Trump'ın etnik temizlik planı Gazze ateşkesi için ne anlama geliyor?

Ali Harb | Al Jazeera | Tercüme: Mepa News

Donald Trump Gazze'deki savaşı durduran ateşkes anlaşmasını sahipleniyor ancak uzmanlar ABD Başkanı'nın Filistinlileri zorla yerlerinden etme önerisinin anlaşmayı baltalama riski taşıdığını söylüyor.

Trump bu hafta içinde defalarca Gazze'nin insansızlaştırılması -ki hak örgütleri bunun etnik temizlik anlamına geleceğini söylüyor- ve ABD'nin Filistin topraklarını “ele geçirmesi” çağrısında bulundu.

Dünyanın dört bir yanındaki liderler Filistinlilerin Gazze'den çıkarılmasının tüm Orta Doğu'yu istikrarsızlaştıracağı uyarısında bulundu. Daha da önemlisi, Trump'ın yorumları bölgedeki çatışmaların kalıcı olarak sona erdirilmesi yönündeki çabaları rayından çıkarabilir.

Georgetown Üniversitesi Adalet ve Barış programında öğretim görevlisi olan Josh Ruebner, “Başkan Trump'ın iki milyondan fazla Filistinlinin Gazze'den etnik temizliğe tabi tutulması yönündeki tamamen çirkin ve tuhaf çağrıları ateşkesin devam etme şansını ciddi şekilde zayıflatıyor” dedi.

“Elbette Filistinlilerin etnik temizliğe tabi tutulması hiçbir ateşkes anlaşmasında yer almıyordu ve Trump bu seçeneği masaya koyarak son derece kırılgan olan süreci mahvedebilir.”

Ateşkes, Trump'ın ikinci dönem için göreve başlamasından bir gün önce, 19 Ocak'ta yürürlüğe girmişti. Ancak ABD Başkanı, Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff liderliğindeki müzakere çabalarının anlaşmanın sağlanmasında etkili olduğunu savundu.

Trump açılış konuşmasında “barışçı ve birleştirici” bir miras bırakma sözü verirken ateşkese atıfta bulundu.

"Bizim bununla hiçbir ilgimiz yok"

Günler sonra Trump Gazze'nin boşaltılmasını önerdi. Başlangıçta bu yorumları, Trump'ın hazırlıksız ve abartılı açıklamalarından biri olarak değerlendirmek kolaydı. Ancak daha sonra bunları tekrar tekrar tekrarladı. Salı günü Beyaz Saray'da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile birlikte yaptığı konuşmada önerisini detaylandıran, önceden hazırlandığı belli açıklamaları okudu.

“ABD Gazze Şeridi'ni devralacak ve biz de Gazze'de bir iş yapacağız. Oraya sahip olacağız” dedi Trump.

Trump'ın yorumlarına rağmen ateşkes devam etti. Silahlar sustu ve Hamas bugün İsrail'in elindeki 183 Filistinli karşılığında üç İsrailli esiri daha serbest bırakacak. Ancak ABD Başkanı'nın önerisi, Gazze'nin geleceğine ilişkin tartışmaları da içeren ateşkes anlaşmasının sonraki aşamalarına ilişkin soru işaretlerine neden oluyor.

İsrailli 33 esirin serbest bırakılmasını, Gazze'ye insani yardımların artırılmasını ve İsrail'in bölgeden kısmen çekilmesini öngören ilk aşama 1 Mart'ta sona erecek.

İkinci aşamada İsrail güçlerinin Gazze'den tamamen çekilmesi, kalıcı bir ateşkes sağlanması ve Hamas'ın elinde kalan tüm esirlerin serbest bırakılması öngörülüyor. Üçüncü aşama ise Gazze için beş yıllık bir yeniden inşa planını içeriyor.

Trump'ın Gazze halkının bölgeyi tamamen terk etmesi yönündeki baskısı anlaşmanın ruhuyla doğrudan çelişiyor gibi görünüyor. Ve ABD yönetiminin, aracılık etmekle övündüğü anlaşmanın tüm bölümlerine artık bağlı olmadığına dair işaretler var.

Salı günü Trump'ın temsilcisi Witkoff, Washington'un tüm İsrailli esirlerin serbest bırakılması için ilk iki aşamayı tamamlamaya çalışacağını öne sürdü. Ancak üçüncü aşama olan Gazze'nin yeniden inşası konusunda geri adım atar gibi göründü ve bunun “anlaşmanın bahsettiği şekilde, yani beş yıllık bir programla gerçekleşemeyeceğini” söyledi.

Witkoff, anlaşmanın başından beri “harika” olmadığını söyleyerek Trump ekibini anlaşmadan tamamen uzaklaştırdı. “Bizim bununla hiçbir ilgimiz yok” dedi.

"Bitti"

Beyaz Saray sözcüsü Karoline Leavitt, Gazze'deki insanların “geçici olarak yerlerinden edileceğini” söyleyerek ABD'li yetkililer Trump'ın yorumlarını geri almaya ya da en azından yumuşatmaya çalıştı.

Dışişleri Bakanı Marco Rubio da Gazze'deki Filistinlilerin yerlerinden edilmesinin “geçici” olacağını ve bölge sakinlerinin yeniden inşanın ardından “geri dönebileceklerini” söyledi.

Ancak Başkan bu hafta neredeyse her gün, planının Gazze'deki Filistinlileri kalıcı olarak uzaklaştırmak ve bölgeyi ABD için talep etmek olduğunu yineledi.

Washington DC Arap Merkezi İcra Direktörü Khalil Jahshan, Trump'ın önerisinin ateşkes için kıyamet anlamına geldiğini söyledi.

Bu hafta Al Jazeera'ya konuşan Jahshan, “Bu hafta Beyaz Saray'dan duyduklarımız, benim naçizane kanaatime göre, ateşkes anlaşmasını tamamen öldürdü. Artık yok” dedi.

“Ateşkes anlaşmasını amacından mahrum bıraktı: Gazze ve Gazze halkı için ertesi gün için bir çözüm. Eğer Gazze halkı etnik olarak Endonezya'dan Arnavutluk'a ya da başka bir yere nakledilecekse, o zaman devam etmenin amacı nedir?”

Trump'ın kendisi de savaşın yakında yeniden başlayabileceğini öne sürdü.

Trump Salı günü yaptığı açıklamada “Saldırılar yarın başlayabilir” dedi ve ekledi "-Ancak- Vurulacak pek bir şey kalmadı.”

Ekim 2023'ten bu yana İsrail'in ABD destekli Gazze saldırısında yaklaşık 62.000 Filistinli hayatını kaybetti, bunların arasında öldüğü tahmin edilen binlerce kayıp insan da var.

Peki ama Trump neden uymaya niyetli olmadığı bir ateşkes için ısrarla kredi talep etti?

Orta Doğu analisti Khaled Elgindy, “Donald Trump Filistinlilerin refahı için ateşkesle ilgilenmiyor” dedi ve ekledi:

“O ateşkesin manşetiyle ilgileniyor. Övgü almak istiyor. 'Ben kazandım' demek istiyor. Bunu yapan benim' demek istiyor. Aslında uygulansa da uygulanmasa da ya da etnik temizlikle sonuçlansa da umurunda değil.”

Netanyahu'nun savaş hedefleri

Elgindy anlaşmanın ikinci aşaması olan kalıcı ateşkes ve İsrail askerlerinin geri çekilmesinin tamamlanmasının etnik temizlik planını engellemek için hayati önem taşıdığını söyledi.

“Al Jazeera'ye konuşan Elgindy, “Ateşkesin Gazze'yi etnik olarak temizleme planıyla tamamen uyumsuz olduğu konusunda hiçbir şüphe yok. İşte bu yüzden ikinci aşamanın çok kritik olduğunu düşünüyorum. Eğer ikinci aşama üzerinde bir anlaşmaya varabilirsek ve ikinci aşama uygulanırsa, o zaman gerçek bir etnik temizlik riskinin büyük ölçüde azalacağını düşünüyorum.”

Elgindy, Trump'ın Gazze'nin geleceği hakkında “çılgınca konuşmasının” ateşkese yardımcı olmadığını, ancak anlaşmayı hayata geçirmenin kendi dinamiği olduğunu ve bunu yapma kararının Netanyahu ve ABD başkanına ait olduğunu sözlerine ekledi.

Bu hafta Beyaz Saray'da ateşkesle ilgili bir soruya Netanyahu üç savaş hedefini sürdürme sözü verdi: esirleri serbest bırakmak, Hamas'ın askeri ve yönetim kabiliyetlerini yok etmek ve Gazze'nin İsrail için bir tehdit oluşturmamasını sağlamak.

Ateşkesin ardından 15 aydan fazla süren savaş sonrası Gazze'de ağır silahlı Kassam savaşçıları ortaya çıktı. Ve grup halen bölgenin sivil yönetimini elinde tutuyor gibi görünüyor.

Savaşa devam edilmesinden yana olan Maliye Bakanı Bezalel Smotrich'in hükümetten çekilmesi halinde Netanyahu, iktidardaki koalisyonunun çöktüğünü görebilir.

Al Jazeera'ye konuşan Elgindy, “Bu noktada Netanyahu ateşkes -ikinci aşama- isteyip istemediğini, Donald Trump da Netanyahu'nun kararına uyup uymayacağını zaten biliyor” dedi.

Jahshan'a göre ise Netanyahu savaş hedeflerini sürdürme niyetini yineleyerek planlarını belli etti.

“Netanyahu'nun Trump'ın huzurunda, Trump'ın itirazı olmaksızın yaptığı açıklamalar esasen bir savaş ilanıdır. Savaşı yakında yeniden başlatmaktır. Bana göre en olası senaryo da bu”

Kaynak: Mepa News