Türkiye'deki Uygur Türkleri'nin Çin'e iade endişesi

Türkiye’de bir süre önce Zinnetgül Tursun isimli Uygur asıllı bir kadının iki çocuğuyla birlikte, Tacikistan üzerinden Çin Halk Cumhuriyeti’ne sınır dışı edildiği iddialarının ardından Türkiye'deki Uygurlar arasında sınır dışı endişesi arttı. Kırklareli’ne bağlı Pehlivanköy ilçesinde bulunan Geri Gönderme Merkezi’nde tutulan 29 yaşındaki Uygur asıllı Çin vatandaşı Aihemaiti Xianmixiding AFP haber ajansına Çin Halk Cumhuriyeti’ne iade edilmekten endişe duyduğunu ifade etti.

Türkiye'de oturma ve çalışma izni olan ve otomobil parçaları üreten bir fabrika işlettiği belirtilen Xianmixiding, AFP'nin mahkeme kayıtlarında yaptığı araştırmaya göre Çin'de terör örgütü olarak kabul edilen, "Uygur Ulusal Hareketi" adlı bir grubun ana finansörlerinden biri olmakla suçlanıyor. 30 Mayıs'ta gözaltına alındığını ve iki ayı aşkın süredir Pehlivanköy'deki Geri Gönderme Merkezi'nde tutulduğunu belirten Aihemaiti Xianmixiding ise, AFP muhabiri ile yaptığı telefon görüşmesinde böyle bir örgütün varlığından dahi haberdar olmadığını dile getirdi.

Tacikistan üzerinden sınır dışı endişesi

Çin'deki akrabalarının, kendisinin iadesi için gerekli evrakı imzalamaya zorlandığını belirten Xianmixiding, Çin'in bu şekilde iade için Türkiye'ye baskı yaptığını savundu. "Çin'in bunu yapabilecek gücü olduğu için endişeliyim. Türkiye'den Tacikistan'a, oradan da Çin'e sınır dışı edilen Uygurlar olduğunu duydum" diyen Xianmixiding, aynı durumun kendi başına gelmesinden korktuğunu ifade etti.

Aihemaiti Xianmixiding'in eşi de, kocasının neden normal bir cezaevinde değil de bir Geri Gönderme Merkezi'nde tutulduğunun bir açıklaması olmadığını belirtti. 25 yaşındaki Ekide Xianmixiding eşi hakkında, "O çok çalışkan biri. Biz kendimizi zor duruma sokabilecek her şeyden kaçındık. Onun için en önemli şey, çocuklarının geleceğini güvence altına almaktı" diye konuştu.

Zinnetgül Tursun nerede?

Geçtiğimiz Temmuz ayında özellikle sosyal medyada büyük yankı uyandıran, Zinnetgül Tursun'un sınır dışı edildiğine dair haberlerin ardından birbiri ile çelişkili açıklamalar gelmişti. Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Zinnetgül Tursun'un, süresiz oturum için gerekli şartları taşımadığından bu isteğinin reddedildiğini ancak Tursun'un çocukları ile birlikte Türkiye'de özgür bir biçimde yaşamaya devam ettiğini bildirmiş, ancak Doğu Türkistan Milli Meclisi Başkanı Seyit Tümtürk, Euronews'e yaptığı açıklamada 30 yaşındaki Tursun'un 27 Haziran'da Türkiye'den Tacikistan'a, oradan da Çin'e teslim edildiğini ve şu an cezaevinde olduğunu, çocukların da anneanneye teslim edildiğini iddia etmişti.

Uygur aktivistler, Tacikistan’ın Çin Halk Cumhuriyeti’nin talimatlarıyla hareket ettiği ve kendi sınırları üzerinden Çin'e iadeleri organize ettiği suçlamasında bulunuyor.

İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü, Düzensiz Göçle Mücadele Daire Başkanı Ramazan Seçilmiş de gazetecilere yaptığı açıklamada, Zinnetgül Tursun’un Tacik olmadığı yönünde kendilerine ulaşan bilgiler bulunmasına rağmen, Tacikistan Büyükelçiliği’nin, Tursun’un vatandaşlığı konusunda ısrarcı olduğunu duyurmuştu. Seçilmiş, bu konunun aydınlığa kavuşturulacağını, Türkiye’deki Uygurları Çin’e sınır dışı etmek gibi bir uygulamalarının olmadığını dile getirmişti.

AFP'ye konuşan bir Uygur aktivist, Türkiye'nin Uygurları geri gönderme gibi bir planının asla olmadığını belirterek Çin'in "bu tür oyunlarla Uygurlar arasında korku yaratmak istediğini" kaydetti.

Uygur bölgesindeki eğitim kampları

Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuzeybatı bölgesinde yaşayan Uygur azınlık, uzun yıllardan beri Pekin yönetiminin sert uygulamalarına maruz kalıyor. Çin resmi makamlarının "eğitim merkezleri" olarak nitelendirdiği kamplarda yaklaşık bir milyon Uygur'un yaşadığı tahmin ediliyor.

Aihemaiti Xianmixiding, Pehlivanköy'deki merkezde kendi ile birlikte, bir süre öncesine kadar onlarca Uygur'un kaldığını ancak bunlardan büyük çoğunluğunun, Uygur cemaatinin İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ile görüşmesinin ardından serbest bırakıldığını belirtti. Aihemaiti Xianmixiding'e göre Pehlivanköy'deki Geri Gönderme Merkezinde halen sekiz Uygur bulunuyor.