Almanya: İran ile nükleer anlaşma devam etmeli

İran'ın nükleer anlaşma yükümlülüklerini kısmen askıya alması, ABD’nin de USS Abraham Lincoln uçak gemisiyle, başka askeri unsurları Körfez bölgesine göndermesi uluslararası politika gündeminin birinci maddesi oldu. Gözlemciler, ABD'nin bu adımının İran'a gözdağı anlamına geldiği yorumunu yaparken, olası müdahale planlarının da bir kez daha masanın üzerine gelebileceği ve savaş tehlikesinin büyüdüğü belirtiliyor.

İran’ın nükleer anlaşmaya kısmen uymayacağını açıklaması ve anlaşmanın diğer muhatapları Rusya, İngiltere, Çin, Fransa ve Almanya’ya ültimatom gibi bir çağrıda bulunması ile yeni bir boyut kazanan gerilimde, Berlin’den yeni bir açıklama geldi. Bild gazetesine konuşan Dışişleri Bakanı Heiko Maas, güvenlik açısından nükleer anlaşmanın devam etmesinin gerektiğini belirtti.

Almanya’nın, ABD Başkanı Donald Trump’ın ABD'yi geçen yıl 8 Mayıs’ta İran ile yapılan nükleer anlaşmadan çekmesinin ardından anlaşmaya sadık kaldığı ve müttefiki ABD’yi yalnız bıraktığı şeklindeki eleştirileri yanıtlayan bakan, "İran'a güvenmediğimiz için bu sözleşmeye ihtiyacımız var. İran'ı atom bombası üretmekten alıkoymak için şu an en güvenli yol bu. Tek başına tehditler yerine kurallar ve kontrollerle hedefe ulaşmak çok daha mümkün. Dünya, bu sözleşmeyle herhangi bir sözleşme olmamasından çok daha güvenli. Bizim, askeri bir çatışmayı önlemek için Avrupalı müttefiklerimizle birlikte daha çok çaba sarf etmemiz gerekir" şeklinde konuştu.

Daha önce görüş bildiren Federal Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Niels Annen, "ABD’nin İran’a bakışıyla bizlerin İran ile ilişkileri çok farklı. Okyanus ötesindeki ABD, güvenlik konusunda rahat. İran Avrupa’nın komşusu. Orada olan yaşanan her şey, bizim buradaki güvenliğimizi ilgilendirir. Problemleri herhangi bir savaşa gerek duymadan çözebilmeliyiz. Biz Avrupa olarak, tüm çözümlerin konuşup görüşmeden geçtiğine inanıyoruz” dedi.

Almanya’nın İran konusunda Washington’dan bambaşka bir politika izlediği bilinirken, konu iki ülke arasında diplomatik geriline neden oluyor. Son olarak ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun geçen Salı günü için planlanan Berlin ziyaretini son anda iptal etmesi de bu bağlamda yorumlanıyor. Alman diplomatik kaynaklar, ABD’nin İran konusunda attığı adımları Almanya gibi müttefikleri ile paylaşmamasını eleştiriyor.

Trump yönetimi ise, Almanya’nın ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını bypass edecek adımlar atmakla suçluyor. Nitekim Almanya ABD'nin yaptırımlarını bertaraf ederek İran ile ticaret yapmak amacıyla, Fransa ve İngiltere’yle ortaklaşa "INSTEX" adlı bir ödeme mekanizması kurdu. Özellikle sağlık ve gıda sektöründe İran’la ticaret yapmak isteyen Alman firmalarını hedefleyen girişim ABD’de rahatsızlık yaratırken, Almanya'da özellikle küçük ve orta ölçekli şirketlerin İran’la olan iş ilişkilerini Washington tarafından kara listeye alınma riskine rağmen sürdürmeyi hedefledikleri de belirlendi. Almanya'da İran ile iş yapan küçük ve orta ölçekli şirket sayısı bin civarında. Aralarında Alman devi Siemens'in de bulunduğu bazı çok uluslu şirketler, ABD yaptırımlarından çekinerek İran'dan çekildi. Buna rağmen Almanya’dan İran’a ihracat geçen yılın ilk 10 ayında yüzde 4 artarak 2,4 milyar Euro’ya ulaştı.