Brexit'te yeni kriz: İspanya'dan 'Cebalitarık' çıkışı

Avrupa Birliği'nden bir anlaşma ile ayrılmak istemeyen İngiltere, iki yıllık Brexit sürecinin sonuna yaklaşırken 'anlaşmasız ayrılma riski' İngiliz hükümetinin müzakerelerde elini zayıflatmaya devam ediyor.

İngiltere ile geçmiş hesabı olan bazı ülkeler bu durumdan istifade etmek için varılan taslak mutabakat metinlerini veto etme tehdidinde bulunuyor. Önce İrlanda sınırı konusunda açmaza giren Birleşik Krallık henüz o noktada ülkede fikir birliğini sağlayamamışken şimdi de Cebelitarık meselesi gündemde üst sıralara taşındı.

Cebelitarık'ın durumu ve önemi

İspanya'nın güneyinde 30 bin kişinin yaşadığı 6,7 km2'lik bu yarımada İngiltere'nin denizaşırı topraklarından biri. 1704 yılında İngiliz ve Hollandalı askerlerce İspanya'dan alınan bölge 1713 Utrecht Antlaşması ile resmen Birleşik Krallığa geçti. 2006 yılından bu yana özerk olan Cebelitarık savunma, iç güvenlik ve dışişlerinde hala Birleşik Krallığa bağlı. Bazı üst düzey yetkililerin de hala İngiltere tarafından belirlendiği biliniyor.

Yalnızca 13 km genişliğinde olan Cebelitarık Boğazı'nı ve dolayısıyla Akdeniz'e tüm giriş-çıkışları kontrol etmeye yarayan bu kara parçası İngiltere için son derece büyük stratejik öneme sahip. Bugün dünya ticaretinin yarısı bu boğazdan geçiyor ve İspanya tarihi, ekonomik ve stratejik gerekçelerle yarımadanın kendisine geçmesini istiyor.

İspanya tarihte birkaç defa burayı almak için kuşatma girişiminde bulundu ancak Seville ve Paris Antlaşmaları ile Cebelitarık'ın Birleşik Krallık toprağı olduğu yinelendi.

"Ülkemiz İspanya'nın alabileceği, İngiltere'nin verebileceği bir toprak değil"

Cebelitarıklıların kendileri İspanya ile birleşmek istemiyor. 2002 yılında yapılan bir referandum ile bu öneri, bölge halkı tarafından reddedildi. Cebelitarık meclisi tarafından yayınlanan deklerasyonda "Cebelitarık var olan özerklik ve hükümranlığından asla vazgeçmeyecektir. Avrupa ile komşuluk ilişkileri isteyen ülkemiz ne İspanya'nın alabileceği ne de İngiltere'nin verebileceği bir topraktır" denildi.

İspanya: Brexit anlaşmasının mevcut taslağına hayır oyu kullanacağız

İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Brexit anlaşmasında Cebelitarık'ın statüsünde değişiklik yapılması talebini yineleyerek, "İspanya, Brexit anlaşmasının mevcut taslağına hayır oyu kullanacak." dedi.

İspanya hükümeti Cebelitarık'ın AB-İngiltere arasında gelecek ilişkileri düzenleyen anlaşma metninden çıkarılmasını istiyor. Geçiş süreci içerisinde Cebelitarık'ı bağlayan bir madde olmamasını ve bu yarımadanın geleceğinin yalnızca iki ülke arasında müzakere edilmesini şart koşuyor.

İngiltere Başbakanı Theresa May ise Sanchez ile telefonda görüştüklerini ve "Pazar günü Cebelitarık dahil tüm Birleşik Krallık ailesi için geçerli bir anlaşma sağlanacağına inandığını" söyledi. May Pazar günü gerçekleşmesi beklenen zirve için Cumartesi gününden Brüksel'e gelerek liderler ile bu ve çözüm bekleyen diğer birkaç konuyu görüşecek.

BM'ye göre hala bir koloni

Her ne kadar İngiltere Cebelitarık'ı özerk ve önemli ölçüde bağımsız bir ülke gibi görse de Birleşmiş Milletler'e göre ise Cebelitarık'ın statüsü hala 'kendi kendini yönetmeyen bölgeler' kategorisinde. Bu kategori 'koloni' ifadesi yerine kullanılan diplomatik bir tabir.

İspanyol hükümeti bu nedenle Cebelitarık'ın bir anayasasının olmasını koloni olduğu gerçeğini değiştirmediğini düşünüyor ve hak iddiasını sürdürüyor.

Tüm bunlar Brexit sürecinin tamamlanması için May hükümetinin açması gereken bir kilit daha olduğu anlamına geliyor. İspanya'nın Cebelitarık konusunda Brexit kozunu kaçırmayacağı ve gerekirse süreçte her tür zorluk çıkaracağı öngörülüyor.

Ayrılık sürecini İspanya tek başına durduramaz ancak gelecek için tasarlanan tüm ticaret anlaşmalarına engel olabilir.

Cebelitarıklıların Brexit'e bakışı

Cebelitarık'ta halk yüzde 96 gibi ezici bir çoğunlukla referandumda Brexit'e karşı çıktı çünkü bölge nüfusunun yarısı her gün İspanya'da bulunan işlerine gitmek için sınırı geçmek zorunda. Özellikle anlaşmasız bir Brexit bölge halkı için büyük zarara yol açacak.