Gazze'de çatışmanın temel dinamiği: Yangın uçurtmaları ve balonları

Yaz aylarının gelmesi ve sıcaklıkların artmasıyla Filistin-İsrail çatışmasındaki en yeni olgu bir kez daha gündeme oturdu: Yangın uçurtmaları ve balonları.

Çatışmalarda rakip tarafın tarım arazilerini ve yerleşim alanlarını ateşe vererek maddi hasara yol açmak oldukça eski bir yöntem. Modern savaş tarihinde de taraflar, uçurtma ve balonlar gibi vasıtalarla düşman tarafın topraklarında yangınlara yol açma stratejisine çok kez başvurdu.

Ancak Filistin'de söz konusu strateji daha kapsamlı bir hal alarak, devam eden çatışma ortamının tam merkezine oturmayı başardı.

Öyle ki şu an bölgede devam eden çatışma ortamını, yangın balonlarına yer vermeden okumak mümkün değil.

Ne zaman başladı?

Bölgede yangın çıkaran uçurtma ve balonları kullanmak, sürekli bir strateji olarak ilk kez, 30 Mart 2018'de başlatılan Büyük Dönüş Yürüyüşleri'nin ardından dikkat çekmeye başladı.

Devam eden gösterilere ek olarak Filistinliler, İsrail kontrolündeki bölgelere yangın uçurtmaları ve balonları göndermeyi sistemli hale getirdi.

30 Mart 2018'de başlayan gösterilerde çok sayıda kişi yaşamını yitirdi ve yaralandı

Gazze Şeridi'nden İsrail üzerine gönderilen yanıcı uçurtma ve balonlar, özellikle Gazze sınırındaki yerleşimciler ve askeri merkezler için bir yıldan uzun süredir büyük bir problem haline gelmiş durumda. 

Bölgede oldukça sıcak ve kurak geçen yaz aylarında, küçük bir ateş kaynağı dahi oldukça büyük yangınlara sebep olabiliyor. Örneğin geçtiğimiz ay İsrail çapında sıcaklıklar yaklaşık 50 derecelere kadar yükselmişti. Bu sıcaklık, herhangi bir dış etken olmadan dahi çok sayıda yangına yol açmaya yetmişti. Ancak yangın uçurtmaları ve balonlarının hedefindeki Gazze çevresinde yangınlar daha büyük ve tehlikeli hale gelmişti.

Neye sebep oluyor?

Yangın uçurtmaları ve balonlarının İsrail yerleşimlerinde sebep olduğu yangınların birden çok boyutu bulunuyor.

Gazze Şeridi'ne birkaç kilometre mesafedeki Nir Oz, Nahal Oz, Kisufim, Alumim, Sderot gibi yerleşimler ve çevre bölgeleri hedef alınıyor.

Öncelikle tarım alanlarında çıkartılan büyük çaplı yangınlarda oldukça geniş araziler zarar görüyor ve maddi hasar oluşuyor. Gazze Şeridi çevresinde yaşayan İsrailli yerleşimciler, daha önce birçok kez Netanyahu hükümetine söz konusu yangınlara engel olamadığı gerekçesiyle büyük tepki göstermişti.

İkinci olarak, zaman zaman uçurtma ve balonların ucuna yerleştirilen el yapımı patlayıcılar yerleşim yerlerinin ve sivil alanların üzerinde infilak ettiriliyor. Bu saldırılar bölgede ciddi bir hal almış durumda.

Yangın uçurtmaları ve balonlarının bir üçüncü etkisi de askeri yerleşkelere. Gazze Şeridi çevresinde bulunan askeri kampların çevresinde ve içerisinde çıkarılan yangınlar, bu kampların güvenliğini de tehdit edebiliyor.

Nasıl üretiliyor?

Yangın uçurtmaları ve balonları, çoğu zaman büyük uçurtmaların ve uçucu gazlarla doldurulan balonların ucuna yanıcı maddeler bağlanmasıyla elde ediliyor.

Söz konucu maddeler kimi zaman molotof kokteyli, kimi zaman yanıcı bazı sıvılara batırılmış paçavralar olabiliyor. Uçurtma ve balonlara el yapımı patlayıcılar yerleştirilmesi de oldukça yaygın. Bu patlayıcılar bazen maddi hasara, bazen de yangınlara sebebiyet veriyor.

Sons of Zawari strapping a small plane to incendiary balloons and launching it from #Gaza into #Israel. Eventually falls in #Israel|i territory causing a fire. pic.twitter.com/niM37MTtBM

— Joe Truzman (@Jtruzmah) 6 Temmuz 2018

Filistinli gruplar kimi zaman bu uçurtma ve balonlara yanıcı maddeler olmaksızın bazı mesajlar ve fotoğraflar da ekleyebiliyor.

Balonlara kimi zaman RPG başlıkları ve havanlar, balonların daha ileri gitmesini sağlayan drone benzeri aerodinamik uçaklar da bağlanıyor.

Roketlerden farkı ne?

Söz konusu uçurtma ve balonlar Gazze merkezli gruplar için roketlere alternatif olmuş durumda.

İsrail'e roket ateşlenmesi, İsrail ordusu ile Filistinli gruplar arasındaki gayriresmi askeri angajman kuralları gereği daha büyük çatışmalara ve askeri gerilimlere yol açıyor.

Söz gelimi Gazze Şeridi'nden İsrail'e bir roket atıldığında İsrail buna Gazze'yi genellikle havadan vurarak karşılık veriyor. Yangın uçurtmaları ve balonlarına ise kapsamlı bir askeri karşılık verilmiş değil.

Aynı zamanda bu araçların maliyeti de oldukça düşük ve İsrail topraklarında sebep oldukları zarar çoğu zaman roketlerden çok daha fazla.

Bu nedenle yangın uçurtmaları ve balonları Gazze'de roket trendinin yerini almış durumda. Ancak yine de bunların askeri yönden roketler kadar büyük bir etki ve caydırıcılığı olmadığını söylemek gerekiyor.

İsrail ne gibi önlemler alıyor?

İsrail güçleri söz konusu araçlara karşı drone'ların kullanımı da dahil birçok yönteme başvurdu. Drone'lar etkili bir yöntem olsa da el yapımı patlayıcılara karşı korunaksız olmaları drone kullanımını kısıtlayan bir etken oldu.

İsrail ordusu bir dönem, söz konusu uçurtma ve balonları gönderen grupları insansız hava araçları ile vurmaya başladı. Ancak bunun sonucunda bölgede askeri gerilimin artması, bu yöntemi de uzun ömürlü olmaktan uzak hale getirdi.

Halihazırda İsrail tarafında yangın uçurtmaları ve balonlarına karşı etkin bir önlem keşfedilebilmiş değil. İsrail Hamas ile yaptığı müzakerelerde söz konusu saldırıların durdurulmasını talep etse de Hamas buna şimdiye kadar olumlu yanıt vermedi. Hamas'ın müzakerelerde öne sürdüğü taleplerin kabulü halinde, yangın uçurtmaları ve balonlarının önüne geçmesi ise mümkün.

Özellikle Gazze Şeridi çevresinde yaşayan çoğu İsrailli yerleşimci, kapsamlı bir savaşı tek çare olarak görüyor.

Arkasında hangi gruplar var?

Şu ana kadar hiçbir silahlı grup resmi olarak bu saldırıları düzenleyen gruplarla bağlantısı olduğunu açıklamadı. Ancak gruplar arasında bir bağlantı olduğuna kesin gözüyle bakılıyor.

Saldırıları düzenleyen gruplardan en eski ve kapsamlısı Zavari'nin Evlatları. Adını 2016 yılının Aralık ayında İsrail istihbaratı tarafından Tunus'ta öldürüldüğü ifade edilen Hamas mensubu mühendis Muhammed Zavari'den aldığı biliniyor. Yerel kaynaklara göre Zavari'nin Evlatları Hamas bağlantılı. Grubun, adını Hamas'ın kurucu lideri Şeyh Ahmed Yasin'den alan Yasin'in Evlatları isimli bir alt birimi olduğu da ifade ediliyor.

Zavari'nin Evlatları isimli grubun bir propaganda afişi

Bark adlı birim de söz konusu saldırıları düzenliyor. Zavari'nin Evlatları kadar aktif olmamakla beraber Bark da oldukça faal. Söz konusu birimin İran destekli Filistin İslami Cihadı ile bağlantılı olduğu belirtiliyor.

Benzeri gruplardan Kuka'nın Evlatları ve Ahfad el Nasır adlı gruplar Nasır Selahaddin Tugayları, Vaad el Tahrir de Mücahidin Tugayları bağlantılı.

Yangın uçurtmaları ve balonları popülerlik kazanırken benzer grupların de oluşmaya devam edeceği tahmin ediliyor.

Gazze sınırında gece faaliyet göstermek üzere kurulan gruplar da mevcut.

Bölgeyi ne bekliyor?

Filistinli gruplar yangın balonlarından vazgeçecek gibi görünmezken, özellikle Gazze sınırındaki yerleşimler için bu saldırılar nedeniyle yaşam oldukça zorlaşmış durumda. İsrail yönetimi için de bu durumu sürdürmek zor görünüyor.

Halihazırda siyasi krizlerle boğuşan İsrail'de Gazze'ye yönelik kapsamlı bir askeri harekat söylentilerden ibaret kalmış durumda. 2019 yazı için gerek Gazze'de gerekse İsrail'de birçok taraf yeni bir savaşın kapıda olduğu yorumlarını yapmıştı. Gerçekten de krizin düğümlendiği nokta göz önüne alındığında, her iki taraf da geri adım atacak gibi görünmezken siyasi ve sosyal krizin askeri bir patlamayla sonuçlanabileceği tahmin ediliyor.

Yangın uçurtmaları ve balonları, bölgedeki krizin tam merkezinde.

Gazzeli gruplar bu yöntemden vazgeçerse, İsrail ablukası nedeniyle sosyal ve psikolojik olarak zor bir hayat yaşayan Gazze halkının "direniş" umudu ve Büyük Dönüş Yürüyüşleri ile ortaya çıkan heyecan yerini hayal kırıklığına bırakabilir. Bu da Gazze için daha büyük bir çöküş anlamına gelebilir.

Saldırıların devam etmesi halinde ise bölgenin daha geniş bir çatışma sahasına dönüşmesi mümkün. İsrail'in yaşadığı maddi kayıpların yanı sıra İsrail halkının tepkisi de günden güne artıyor.

Yangın uçurtma ve balonlarının körüklediği kriz ortamı, bölgeyi yeni bir savaşın eşiğine getirebilir.

Kaynak: Mepa News