İsrail savaş suçlarının soruşturulmasından endişeli

İsrail hükümeti, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) İsrail'in Filistinlilere karşı işlediği savaş suçlarıyla ilgili soruşturma hakkındaki kararını ABD başkanlık seçimleri sonrasına erteleyeceğini tahmin ediyor. Buna rağmen Başbakan Binyamin Netanyahu, kararın önümüzdeki birkaç gün içinde çıkacağı olasılığına hazırlıklı olmak için son haftalarda çeşitli tartışmalarda bulundu.

Siyasi kaynaklar, bu tartışmaların mahkemenin söz konusu soruşturmasına hazırlık mahiyetinde olduğunu, böylece “mahkemenin aleyhlerinde soruşturma açmaya karar vereceği İsrailli yetkililer ve askeri subaylara savunma şemsiyesi” açılmış olacağını açıkladı. 

Trump yaptırımla karşılık vermişti 

İsrail’in bu yönde alacağı tedbirler arasında, UCM’nin dost ülkelerdeki meşruiyetini kaldırmak, ABD’den mahkemeye yönelik başka yaptırımlar uygulamasını istemek de bulunuyor. Nitekim Başkan Donald Trump, geçen ay mahkemeye yaptırım uygulamış; Afganistan'da savaş suçu işlediğinden şüphelenilen Amerikan askerlerinin veya İsrail dahil ABD müttefiklerinin UCM’de yargılanması ve soruşturulması girişiminde parmağı olan üst düzey taraflara ekonomik yaptırımlar uygulanmasını öngören başkanlık emri çıkarmıştı. Söz konusu karar, bu uluslararası yargı makamlarının mal varlığına el konmasını, bu kişiler ve ailelerinin ABD'ye girmesinin engellenmesini gerektiriyor.

UCM’nin bu hafta sonu yıllık izne çıkacağı biliniyor. Kararın tatilden sonraya, hatta ABD’deki başkanlık seçimleri sonrasına erteleyeceği tahmininde bulunan İsrail yönetimi ise mahkemenin tatil öncesinde karar vereceği olasılığına tedbiren hazırlık yapma kararı aldı. Yedioth Ahronoth gazetesine göre, İsrail bu konuda endişe duyuyor; Netanyahu, Dışişleri Bakanı ve diğer yetkililer ise meseleyi hızlı siyasi çabalarla ele almak istiyor. Gazete, bazı yetkililerin “Lahey’deki dava, uzun bir süre bize eşlik edecek ve başımızı oldukça ağrıtacak. Ancak İsrail, güçsüz değil; bu konuda yapabileceğimiz şeyler var” açıklamalarını aktardı.

İsrail UCM'yi boykot etmişti

İsrail, UCM’nin aleyhinde yürüttüğü prosedürleri boykot etme kararı almış, bu nedenle savaş suçlarının soruşturulması hakkında yanıt vermeyi reddetmişti. Bununla birlikte, Batılı arabulucular vasıtasıyla dolaylı temaslarda bulunmuştu. UCM’nin İsrail'in 2014 savaşı sırasında Gazze Şeridi ve 1967'de işgal edilen diğer topraklarda Filistinlilere karşı işlediği suçları soruşturma salahiyetine sahip olduğu konusunda Başsavcı Fatou Bensouda'nın tutumunun mahkeme tarafından kabul edeceğine inanan İsrailli yetkililer olduğu gibi, UCM’nin Bensouda'nın tutumunu reddedeceğini ve dava açmayacağını düşünenler de var. Ancak Başsavcı’nın tutumu lehindeki kararın siyasi boyutları da beraberinde getireceği, uluslararası hukukun İsrail sınırlarını 1967 sınırları olarak kabul edeceği yönünde bir fikir birliği mevcut. Nitekim bu durum, İsrail politikasına yönelik bir darbe olarak görülüyor.

İsrail gazetesi, mahkeme hakimlerinin aldığı kararlarının hızlı bir şekilde gözden geçirilmesinin İsrail için büyük bir sorun olacağına değindi. Yıllardır değişmeyen hakimler kurulunun 2018’de verdiği kararda, Özgürlük Filosu davası ve Mavi Marmara gemisindeki 10 aktivistin İsrail donanması tarafından öldürmesi hakkında 2010’da verilen soruşturma açmama kararını gözden geçirmesi öngörülmüştü. Hâkimler, bir bilgi sistemi kurulması ve Filistin'deki mağdurlar için halka hitap edilmesi talimatı verdikleri bir karar almıştı. Gazeteye göre, Tel Aviv’deki Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü (INSS) araştırmacısı ve İsrail Askeri Savcılığı Uluslararası Hukuk Dairesi eski Başkanı Pnina Sharvit Baruch, “Yargı heyetinin İsrail’e yönelik tutumları dostça değil” ifadelerinde bulundu.

Gazeteye göre, Bensuda'nın savaş suçlarıyla ilgili soruşturma başlatma yetkisine sahip olduğuna karar verilmesi durumunda çeşitli düzeylerdeki İsrail siyasi ve askeri yetkilileri, yerleşimcilik ve Yahudileştirme sorumluları aleyhinde tutuklama veya mahkemenin huzuruna çıkma emri gibi cezai prosedürler verileceğinden korkuluyor. Nitekim gazetede, “Netanyahu, alternatif başbakan Benny Gantz, Dışişleri Bakanı Gabi Ashkenazi, bir dizi bakan, şimdiki ve eski genelkurmay başkanları ve diğerleri de bu yetkililer arasında” ifadelerine yer verildi. Diğer yandan, İsrail UCM’yi boykot etmeyi sürdürme ve işbirliğini reddetme kararında ısrarcı olduğu takdirde İsrailli yetkililer aleyhinde gizli gözaltı emirlerinin çıkartılacağı öngörülüyor. Bu nedenle, bu sıkıntılarla nasıl başa çıkılacağı konusunda müzakereler yürütülüyor.