Koronavirüste tartışılan kavramlar: Endemik, pandemi ve epidemi nedir?

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), yeni tip koronavirüsün (Covid-19) "endemik" olarak nitelendirilebileceğini duyurdu. DSÖ daha önce Covid-19 salgın hastalığı için ilk olarak "epidemi" sonrasında da "pandemi" terimini kullanmıştı.

Dünya genelinde koronavirüse yakalananların sayısı dört buçuk milyona yaklaşırken hayatını kaybedenlerin sayısı üç yüz bine yaklaştı. Enfekte olan bir milyon 660 bin kişiyse sağlığına kavuştu.

Öte yandan koronavirüsün dünyaya yayıldığı yer olan Çin'in Vuhan şehrinde vaka sayısının yeniden artmasıyla birlikte bazı karantina önlemleri yeniden başlatıldı.

Pandemi, epidemi ve endemik arasındaki fark nedir?

'Epidemi' kontrolden çıkan herhangi bir meseleyi tarif etmek için kullanılan oldukça genel bir kavram. Medikal alanda ise bir bölgede, bir toplumda veya bir grup insanda bir hastalığın yaygınlaştığı görülünce bunun 'epidemi' bir salgın olduğu kabul ediliyor.

'Pandemi' ise bölgeler ve gruplar üstü coğrafi bir salgın anlamına geliyor. Bir ülkenin tamamını veya dünyanın tamamını etkisi altına alan hastalıklar için kullanılıyor.

'Endemik' ise belirli bir alanda veya belirli bir popülasyon arasında tahmin edilebilir bir oranda meydana gelen salgın hastalık olarak tanımlanıyor.

DSÖ, 2009 yılındaki H1N1 domuz gribini 'pandemi' olarak açıklamış, ardından gribin sanıldığı kadar güçlü ve öldürücü çıkmamasına rağmen ilaç firmalarının bir aşı geliştirmesi için acele etmeye zorlanması karşısında eleştirilerin hedefi olmuştu.

Eleştiriler gelince değiştirildi

DSÖ eski 6 seviyeli sistemi artık kullanmıyor. Eski sistemde seviye 1 "virüsün hayvandan insana geçtiğini gösteren herhangi bir rapor olmaması" durumunu, seviye 6 ise "pandemi" durumu işaret ediyordu. Ancak terimin kullanılmasından ötürü oluşan sıkıntılar ve eleştiriler sonrası bu sistemden vazgeçildi.

Sözcü Tarık Jasareviç'in yaptığı açıklamaya göre artık "pandemi" diye resmi bir kategori bulunmuyor ve insandan insana kolayca bulaşmaya başladığı andan itibaren durumun gayriresmi olarak pandemi olduğu varsayılıyor.

Kavram karmaşası oluşmuştu

DSÖ daha önce yeni tip koronavirüsün, bir ülkenin tümünü veya dünyayı sarmadığı için bu anlamda pandemi ifadesini resmen kullanmıyordu. Bu da epidemi ile pandemi durum arasında bir kavram karmaşasına neden olmuştu.