Nasır Mekarim Şirazi kimdir?

Nasır Mekarim Şirazi siyasi fetvalarıyla bilinen İran ve Şii Dünyasında ünlü Şii din adamı.

Nasır Mekarim Şirazi siyasi fetvalarıyla bilinen, İran'da ve Şii Dünyasında ünlü Şii din adamı.

Doğumu ve ilk eğitimi

Nasır Mekarim Şirazi 1927'de İran'ın Şiraz şehrinde doğdu.

Avrupa'da yaşayan İranlı rejim muhalifi gazeteci Pervane Vahidmaneş, Şirazi'nin ailesinin aslen Şirazlı Yahudi olduğunu, yerel kaynaklara dayandığını belirterek iddia etmektedir.

14 yaşında Şiraz'daki küçük ve yerel Şii ilmi havzasında dini eğitimine başlayan Şirazi 18 yaşındayken İran'daki en büyük ve merkezi havza olan Kum şehrindeki havzada eğitimine başladı.

Humeyni'nin de Kum Havzası'nda bulunduğu bu dönemde Şirazi daha çok, İran Devrimi'nden sonra Humeyni ile mücadeleye girecek olan Ayetullah Kazım Şeriatmedari'den ders aldı.

Hocalığı ve İran devrimi dönemi

Şirazi o dönem Kum Havzası'ndan daha revaçta olan Irak'taki Necef Havzası'nda oradaki Şii mercilerinden icazet alabilmek için 1950'de gitti. 1951'de Necef Havzası'nın en önde gelen Şii mercii Ayetullah Muhsin el-Hakim'den icazet almasının ardından İran'a geri döndü. Kum Havzası'nda Şeriatmedari'nin denetiminde ders vermeye başladı, Şeriatmedari'nin himayesinde dini yayıncılık da yaptı.

1979'da gerçekleşen İran Devrimi'nin ardından Humeyni ile hocası Şeriatmedari arasında çıkan anlaşmazlıklarda Şirazi Humeyni tarafına geçti. 1983'te İran'daki rejimin işleyişini denetlemesi için kurulan ve üyeleri Şii mollalardan oluşan 'Uzmanlar Meclisi'nin ilk üyelerinden oldu. Bu mecliste "radikal" bir isim olarak tanındı, İran Anayasası'nın "radikal" yönde değiştirilmesine öncülük etti.

Siyasi kariyeriyle beraber sadece din adamı olarak değil bir siyasetçi olarak da kabul görmeye başladı. Aynı dönemde kendisini Şii ilmi hiyerarşisinde en yüksek makam olan Ayetullah el-Uzma/Merci ilan etti, bu ilanı itirazla karşılaşmadı.

Pakistan Şiileri üzerindeki etkisi

Humeyni'nin ölümünün ardından 1989'da Hamaney'in dini lider olmasıyla başlayan yeni dönemde diğer bazı İranlı ünlü Şii mercilerin aksine Şirazi yönetime hiçbir zaman hiçbir açık eleştiride bulunmadı, bu sebeple yönetimin Şirazi'ye övgüleri ve desteği sürdü. Şirazi Kum'da ikamet etmekte ve ilerleyen yaşına rağmen Kum Havzası'nda faaliyetlerine devam etmektedir.

İran yönetimi ve medyasının verdiği destek ve Şirazi'nin fetva sorulacak makam olarak adres gösterilmesiyle İran dışında da, özellikle Afganistan, Pakistan ve Hindistan Şiileri arasında pek çok takipçisi bulunmakta, bu ülkelerdeki Şii cemaatlerde Şirazi'nin fetvalarına, özellikle siyasi ve sosyal konularda itibar edilmektedir.

İran rejimini eleştiren Şii mollalarca ise Şirazi dini ilimlerde ağırlığı olmadığı halde İran rejimini her koşulda destekler tavrı ile İran rejimince parlatılmakla suçlanmaktadır.

Şirazi, özellikle Afganistan ve Pakistan'daki Şiiler ve Hazara nüfus üzerinde etkin bir isim olarak öne çıkıyor. 3 Ocak 2021 tarihinde Pakistan'da IŞİD saldırısında 11 Hazara madencinin ölmesi sonra yaşanan kriz de Şirazi'nin etkisiyle çözüldü.

Pakistan yönetimini protesto eden ve cesetlerini defnetmeyi reddederek sokaklara dökülen Hazaraların sebep olduğu siyasi kriz, Şirazi'nin devreye girmesiyle neticelendirildi. Şirazi Hazaralara ölüleri gömmeleri ve krizi sona erdirmeleri yönünde bir açıklama yaptı. Bunun ardından, Pakistan yönetimini dinlemeyen Şiiler, Şirazi'nin açıklamasıyla protestolarına son verdi. Olay, İran'ın Pakistan'daki etkisini göstermesi bakımından önemli bir gelişme olarak öne çıktı.

Nasır Mekarim Şirazi'nin bazı görüşleri

Şii mercii olarak ictihadlarla bulunan Şirazi'nin bazı görüşleri Şii ilmi çevrelerde tartışma konusu olmuştur. Bunlardan bazıları:

-Zina edenlere yönelik naslarda geçen cezalandırma yöntemleri değiştirilebilir

-Sigara haramdır

-Kızlar için evlenmede yaş sınırı konabilir

-"Yahudi Soykırımı" yalandır