Savaşın 8 yılının ardından: Suriye'de kim nereyi kontrol ediyor?

Suriye'de devam eden savaşta 8 yıl geride kalırken, farklı güçler arasında mücadele halen devam ediyor.

2011 yılının Mart ayında başlayan savaş, bugüne kadar gayrıresmi rakamlara göre yaklaşık yarım milyon kişinin ölümü, bir milyondan fazla kişinin yaralanması ve ülkenin yaklaşık yarısının, 12 milyon kişinin mülteci durumuna düşmesiyle sonuçlandı.

Özellikle son yıllarda yaşanan siyasi ve askeri süreçler, Suriyeli muhaliflerin ellerindeki toprakların büyük bir bölümünü kaybetmesine neden oldu.

2015 yılını takiben ciddi bir güç kazanan IŞİD de bu zaman diliminde kontrolü altındaki bölgeleri kaybetti.

Son süreç içerisinde en büyük kazanımı ise Esed rejimi ve YPG elde etti. İki güç, Suriye'de toprakların ciddi bir bölümünü kontrol altına aldı. Özellikle Esed rejimi, Rusya'nın sahaya ağırlığını koymasıyla otoritesini büyük ölçüde yeniden tesis etti.

Suriye'de sahada oluşan son durum ve hakimiyet alanları, 2019 yılının ilk çeyreği itibariyle şu şekilde oluştu:

Esed rejimi

Suriye'de kontrol alanı en geniş olan taraf Esed rejimi. Muhaliflerin elindeki Kuzey Humus kırsalı, Doğu Guta ve Dera'ya yönelik saldırıların ardından Esed rejimi, bu bölgeleri ele geçirmişti. Aynı zamanda İdlib ve Hama'da düzenlenen saldırılarla da rejim stratejik noktaları kontrolü altına aldı.

Öte yandan Deyrizor'da da IŞİD'e karşı ilerleyen Esed rejimi, Rusya ve İran'ın desteğini avantaja çevirerek otoritesini pekiştirdi.

Halihazırda Şam, Halep, Hama, Humus, Lazkiye, Tartus, Deyrizor, Elbu Kemal, Palmira, Dera gibi önemli şehirler Esed rejiminin elinde bulunuyor.

IŞİD

Suriye'de elinde tuttuğu tüm bölgeleri Esed rejimine ve YPG'ye kaybeden IŞİD'in şu anda resmi olarak kontrolündeki tek bölge Deyrizor kırsalındaki Bağuz.

Ülkenin güney ve doğu bölgelerinde de belirli hücre yapılanmalarıyla varlığını sürdüren grup, zaman zaman Safa volkanik bölgesi ve Palmira çevresinde saldırılar düzenliyor.

Buna ek olarak İdlib'de de IŞİD'e bağlı hücrelerin varlığı biliniyor. Bu hücreler belirli aralıklarla İdlib'de bombalı saldırılar düzenliyor.

YPG

Suriye'de son yılların en çok toprak kazanan bir diğer aktör de PKK'nın Suriye kolu YPG. Bilhassa Ayn el Arab'da (Kobani) IŞİD'in yaşadığı mağlubiyetin ardından YPG bölgede günden güne güçlenmeye başladı. ABD öncülüğündeki uluslararası koalisyonun hava saldırıları YPG'nin önünü açan ana etken oldu.

Bu paralelde YPG, Suriye'de özellikle Fırat'ın doğusundaki bölgeleri büyük ölçüde kontrolü altına aldı. Muhaliflere ve IŞİD'e saldırılarına devam eden YPG, Türkiye'nin müdahalesine kadar Fırat'ın doğusunda da önemli bir güç pozisyonundaydı.

YPG Suriye'de Rakka, Kamışlı ve Haseke şehirlerini kontrol ediyor. Kamışlı ve Haseke'de aynı zamanda Esed rejiminin varlığı da bulunuyor. Grup aynı zamanda Halep kuzeyinde Tel Rıfat bölgesinde de hakimiyet sahibi.

Suriyeli Muhalifler

2018 yılında oldukça büyük kayıplar yaşayan muhalifler Dera, Doğu Guta, Kuzey Humus gibi birçok kalelerini kaybetti. Suriye'de muhaliflerin hakimiyeti, ülkenin kuzeydoğusundaki bölgeyle sınırlı kaldı.

Son aylarda kendi aralarında da çatışmalar yaşayan muhaliflerin kontrol ettiği büyük yerleşimler arasında İdlib ve Cisr eş Şuğur'u saymak mümkün. Muhalifler İdlib, Lazkiye, Hama ve Halep illerinde belirli bölgeleri kontrol altında tutmaya devam ediyor.

Askeri açıdan muhaliflerin kontrolündeki bölge, Suriye'nin en yoğun bölgelerinden biri. Muhalifler önemli bir askeri gücü ellerinde tutuyor. Bölgeyi çevreleyen Esed rejimi de ciddi miktarda askeri cephelere konuşlandırmış durumda. Bölgede askeri operasyon söylentileri devam ediyor.

İdlib aynı zamanda sivillerin de yoğun olarak yaşadığı bir bölge. İdlib'e yönelik saldırı halinde 3 milyondan fazla kişinin mülteci olarak Türkiye'ye yönelmesi bekleniyor.

İdlib'de muhaliflerin kontrol alanıyla Esed rejimi kontrol alanı arasında, Türkiye ile Rusya arasındaki anlaşma paralelinde oluşturulan askerden arındırılmış bölge bulunuyor.

Muhaliflerin kontrolündeki bir diğer bölge ise Tanf. ABD'nin bir üssünün de olduğu bölgede ABD destekli muhalif gruplar etkin. Bölgedeki muhalif grupların büyük bir askeri varlığı mevcut değil.

Tanf bölgesindeki muhaliflerin daha çok ABD askeri varlığına yönelik olduğunu söylemek mümkün. Bu yönüyle Tanf, İdlib'den ayrılıyor.