Zaman ötesi olduğu varsayılan pek çok olgu gibi terörizm olgusu da aslında modern bir icattır. Siyasi bir fikir olarak ilk kez Fransız Devrimi ile ortaya çıkmıştır, yani terörizm ve modern demokratik devlet doğuştan ikizdir. Danton ve Robespierre döneminde terörizm, devlet terörü olarak hayata başladı. Devletin düşmanlarına uyguladığı bir şiddetti, muhaliflerin yöneticilere karşı bir saldırısı değildi. Gölgelerde gizlenmekten çok uzak olan terör, kamusal alanda yuva kurdu. Kafa kesme, barbarca bireysel bir eylem değil, devlet tarafından yetkilendirilmiş bir gösteriydi.

Devletin her zaman biri medeni diğeri zorlayıcı olmak üzere iki yüzü olmuştur ve genellikle ikisi arasında bir dengeye ihtiyaç duyarsınız. Edmund Burke'ün de belirttiği gibi, bizi otoriteye bağlayan şey sevgidir. Ama aynı zamanda ondan korkmazsak, ona saygı duymayı bırakırız. Burke bu ikilemi toplumsal cinsiyet açısından ele almıştır: Egemen güç, ciddiyetli bir baba gibi bizi korkutmadan, şefkatli bir anne gibi bizi şımartmaktan nasıl kaçınabilir? Fransa'daki Terör Dönemi sırasında, hukuk bir deli gibi kudururken, yumuşaklık ve sertlik arasındaki bu denge rüzgârlara savruldu.

Ev sahibine kin beslediğiniz için kalabalık bir barda bomba patlatmak bir terör eylemi midir? Olabilir. Ancak çoğu insan teröristlerin kişisel değil siyasi motivasyonları olduğunu düşünür. Batı kültürünün bozulmasını protesto etmek için bir barda bomba patlatmak daha iyi bir örnektir. Sırf eğlence olsun diye bir alışveriş merkezinde insanları vurmak gerçekten terörizm sayılmaz çünkü terörist olmak için bir davaya ihtiyacınız vardır - belki de göz ardı edildiğini düşündüğünüz ve bu nedenle mümkün olan en dramatik şekilde kamuoyunun dikkatine sunmanız gereken bir davaya. Terörizm en ölümcül tiyatral haliyle politikadır.

Teröristler tarifsiz insanlık dışı eylemlerde bulunurlar. Ancak bunun için uykuları kaçmıyorsa, bunun nedeni sempati kazanmak için yola çıkmamış olmalarıdır. Düzenli bir ordunun aksine, meşru bir askeri amaçları yoktur ve bu "meşru askeri amaç" grotesk bir şekilde yanlış gittiğinde ve 50 okul çocuğunu öldürdüklerinde özür dilemezler. Amaçları başlı başına bir strateji olarak dehşet ve öfke yaymaktır.

Gerilla orduları gibi, terörist gruplar da ortaya çıkar, saldırır, erir ve başka bir yerde yeniden ortaya çıkar, bu da her yerde oldukları ve yok edilemez oldukları izlenimini verir ve böylece düşmanlarından sayıca daha az oldukları gerçeğini telafi eder. Görünmez bir düşman, tankları ufka kadar uzanan bir düşman kadar korkunç olabilir. Üniforma giymemek bu her yerde bulunma hissini güçlendirir, çünkü sokakta gördüğünüz herhangi biri pencere temizleyicisi kılığına girmiş bir askeri komutan olabilir.

Kuzey İrlanda'daki "Troubles" dönemi (1960'lar-1998) sırasında IRA da aşağı yukarı böyle davranmıştı. İngiliz ordusunu -bir dizi meydan muharebesi kazanma anlamında bakacak olursak- yenemediler ama buna ihtiyaçları da yoktu. Sadece İngiliz hükümetinin bu çıkmazın sonsuza kadar süreceğinden şüphelenmesi ve askerlerini geri çekmeye karar vermesi için yeterince insanı katletmeleri gerekiyordu. IRA'nın hesabına göre bir süre sonra İngiliz halkı tüm bu operasyondan o kadar bıkacak ve yorulacaktı ki desteğini çekecekti. Bu, İrlanda'daki Cumhuriyetçilerin, arkalarından ne kadar şikayet etseler de, IRA'dan desteğini çekmelerinden çok daha olasıydı.

"Terörizm teröristlerle sınırlı değildir"

Ancak terörizm hiçbir şekilde teröristlerle sınırlı değildir. ABD'nin Saddam Hüseyin'in Irak'ına yönelik "şok ve dehşet" saldırısı için bu kelimenin kullanıldığını hatırlamıyorum, ama öyle oldu (bu terörizmdi). Zulüm yapma anlamında terörizm, tarihin başlangıcından bu yana düzenli orduların işidir. Devlet dışı aktörlerle ya da (Oxford İngilizce Sözlüğü'nün ifadesiyle) "yetkisiz/gayriresmi" güçlerle sınırlı değildir. Pek çok ulusal ordu zaman zaman terörist faaliyetlerde bulunur, sivillere tecavüz eder ya da savaş esirlerini kurşuna dizer. Çoğu terörist grup gibi ulusal ordular da sadece öldürmek ve işkence etmekle kalmaz, aynı zamanda köprüleri ve mühimmat depolarını da havaya uçurur. Düzenli ve düzensiz arasındaki çizgi her zaman net değildir.

Terörizmin ahlaki müstehcenliğinden tiksinenler bazen terör faillerini deli olarak görürler. Deli olmaları gerekir, çünkü aksi takdirde yaptıklarının bir nedeni olabileceği ihtimalini göz önünde bulundurmak icap eder ve eylemlerine bir neden atfetmek onlara belli bir insanlık bahşetmek anlamına gelir. Ne kadar kötü niyetli olursa olsun bir amaç uğruna hareket ediyorsanız, bir tür rasyonel varlık olmanız gerekir. Ancak aklınızı kaçırmışsanız, medeni amaçlar ve niyetler dünyasından dışlanabilirsiniz, ancak bu sadece suçlamadan muaf tutulma pahasına olur, çünkü deliler yaptıklarından sorumlu tutulamazlar.

Aynı anda hem deli hem de kötü olamazsınız. "The Troubles" dönemi sırasında İngiliz basını IRA'yı bazen canavarlar ya da hayvanlar olarak resmetti, ancak Downing Street onların makul amaçlar doğrultusunda hareket ettiklerinin farkındaydı - kabul edilebilir anlamında makul değil, üzerinde tartışılabilir anlamında makul. Sadece İngilizleri kan denizinde boğmak istemiyorlardı, birleşik bir İrlanda istiyorlardı. Birleşik bir İrlanda isteyen insanlar hayalperest ya da duygusal olabilirler ama deli değillerdir.

"Terörizm, absürtlük ve delilik arasında tarihsel bağlantılar vardır"

Burada mazur görmek ve açıklamak arasında bir karmaşa var. Bazı insanlar teröristlerin yaptıklarını neden yaptıklarını incelemenin tehlikeli bir şekilde onları haklı çıkarmaya yaklaştığını düşünüyor. Ancak Hitler'in neden iktidara geldiğini ya da Boris Johnson'ın neden haklıymış gibi bir hava estirdiğini onları haklı göstermeden açıklayabilirsiniz. Tıpkı bir insanın, halkının on yıllardır zincire vurulmuş ve aşağılanmış olmasının intikamını almak için neden harekete geçtiğini anlayabileceğiniz gibi, yaptıkları eylemi onaylamadan da bunu anlayabilirsiniz. Aslında, eylemlerini kendi bakış açılarından anlaşılabilir görmezseniz, onları yenmeniz pek olası değildir. Kendilerine göre iyi bir nedenle hareket ettiklerini inkar etmek, yaptıklarından hiçbir şey çıkaramayacağınız anlamına gelir. Bu sadece bir parça saçmalık ya da absürdlüktür. Yani delilik hipotezine geri dönmüş oluyoruz ki bu durumda teröristleri ahlak kancasından kurtarmaya tehlikeli bir şekilde yaklaşmış oluyoruz. Bir katliama bakıp bunun tamamen delilik olduğunu mırıldanmaktan sakınmak gerekir.

Aslında terörizm, absürtlük ve delilik arasında tarihsel bağlantılar vardır. Joseph Conrad, Londra'daki bir grup uğursuz yabancı anarşisti konu alan Gizli Ajan adlı romanında, bizi her türlü anlamdan yoksun bırakacak kadar önemli bir terör eylemi tasavvur etmeye davet eder. Sıradan anarşistler dünyanın şu ya da bu parçasına saldırabilir, ancak mükemmel anarşist, gerçekliğin kendisinden başka hiçbir şeyi yok etmek istemeyen kişidir. Bunu yapmak için, zihni köklerine kadar sarsacak ve anlam yaratma olasılığına olan inancı paramparça edecek bir vahşet parçası çıkarmanız gerekir. Egemen toplumsal düzen belirli kurumlara yönelik bir saldırıyı kaldırabilir, katlanamayacağı şey, anlamın kendisinin canavarca bir saçmalık eylemiyle altüst edilmesidir. Bu dönemde kıta Avrupası'nda Dadaizm ve Sürrealizm gibi avangard sanat hareketleri de aynı projeyi deniyordu. Uygarlık, Birinci Dünya Savaşı olarak bilinen anlam çöküşüne doğru sendelerken, sanat, kötülük, anarşi ve nihilizm garip yoldaşlar haline gelmeye başladı. Her şey E.M. Forster'dan çok uzak görünüyordu.

Terörizmin hedefi genellikle devlettir, ancak pek çok devletin kendisi de istila, mülksüzleştirme, zorla işgal ya da imhanın kan ve ateşi içinde doğmuştur. Eğer meşru olmak istiyorlarsa, bu ilk günahtan kurtulmaları ve kendi karanlık başlangıçlarını çok derinlemesine araştırmamaları gerekir. Bunun için genellikle zamanın geçmesi yeterlidir. Filozof David Hume, "Tek başına zaman, [yöneticilerin yönetme] haklarına sağlamlık kazandırır ve insanların zihinleri üzerinde yavaş yavaş etki ederek, onları herhangi bir otoriteyle uzlaştırır ve onu adil ve makul gösterir." der.

"Yoksul ulusların mücadeleleri yeryüzünün çehresini değiştirmiştir"

Meşruiyet, tek kelimeyle, uzun ömürlülüktür. Bir ulus olarak ne kadar uzun ömürlü olursanız, lekeli kökenleriniz kolektif hafızadan o kadar silinir ve o kadar saygın olursunuz. Siyasi güç kısmen unutulma üzerine kuruludur. Edmund Burke'e göre, devletin temelinde gün ışığına çıkarılmaması gereken ve zamanın merhametli geçişinin yavaş yavaş gizleyeceği bir şiddet vardır. Dolayısıyla, az ya da çok yaşayan hafıza içinde kurulan ve kökenleri yerinden edilme ve işgali içeren siyasi devletlerin özel bir meşruiyet sorunu vardır. Tıpkı Macbeth gibi, ağızlarında zafer tadı kaçarken, egemenliklerini elde ettikleri yasa dışı yol peşlerini bırakmaz. Macbeth gibi onlar da güvenlik olmadan gücün bir hiç olduğunu ve güvenliğin sürekli olarak ellerinden kaçtığını fark ederler.

20. yüzyılın büyük bir bölümünde, zengin ve güçlü uluslar bir dizi sömürgecilik karşıtı savaşta daha yoksul ve zayıf olanlarla savaşmıştır. Bir bütün olarak ele alındığında, bu yoksul ulusların mücadeleleri yeryüzünün çehresini değiştirmiştir. Bu tarihten çıkarılacak ders, bağımsızlık ve kendi kaderini tayin etme arzusunun yeni yetmelerde olduğu kadar uluslarda da derinlere indiğidir. Bu, zamanımızın fikirlerinden biridir. Modern dünyada hiçbir şey insanları öldürmekten daha kolay değildir, ancak bir fikri yenmek çok daha zor bir iştir ve onu bir biçimde yok ederseniz, başka bir biçimde yeniden ortaya çıkması muhtemeldir.

Unherd'de yayınlanan bu değerlendirme Mepa News tarafından tercüme edilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.