"Uygur Müslümanları dinleri yüzünden Çin'in toplama kamplarında"
Çin'in en az 1 milyon Uygur Türkünü ve Doğu Türkistanlı Müslümanı kamplarda hangi amaçla gözaltında tuttuğuna ilişkin yeni belgeler ortaya çıktı.
Associated Press'in (AP) ulaştığı belgelere göre, yüz binlerce insanın gözaltı kamplarına alınmalarının sebebi dinleri ve aile bağları.
Fişleme dosyalarında kişiler “güvenilir” veya “güvenilmez” diye kodlanırken aile mensuplarından komşularına kadar bir çok detaylı bilgi de yer alıyor.
Çin hükümeti ise ortaya çıkan belgelerin üzerinde yorum yapmaya değecek şeyler olmadığını bildirdi.
Belgeler gözaltı kampındaki 311 kişi ve yurt dışındaki akrabalarına ait verileri içeriyor. Bu kişilerin de akrabaları, komşuları ve arkadaşları da eklendiğinde 2 binden fazla kişiye ait bilgiler yer alıyor. Her bir kişi hakkındaki dosya şu bilgileri kapsıyor: İsim, adres, ulusal kimlik numarası, gözaltı tarihi ve yeri, aile, din ve yakın komşularına hakkında ayrıntılı bilgi notları, gözaltı sebebi ve serbest bırakıp bırakmama kararı.
Namaz kılanlar, camiye gidenler fişleme dosyasında
2019 yılında hazırlanan belgelerin hangi hükümet birimi tarafından kim için hazırlandığı ise bilinmiyor. AP’nin gördüğü fişleme dosyası Çin hükümetinin gözaltılar için dine yoğunlaştığını gösteriyor. Belgelere göre gözaltıların sebebi Çinli yetkililerin iddia ettiği gibi siyasi aşırıcılık değil; namaz kılmak, camiye gitmek veya uzun sakal bırakmak gibi sıradan faaliyetler.
Belgeler ailenin de ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Ailesi veya akrabaları gözaltına alınan kişilerin kamplara gönderilme ihtimali çok yüksek. Aynı şekilde aile bağları ve tutum serbest bırakılıp bırakılmamalarında çok etkili.
"Amaç aileden koparak yeniden terbiye etmek"
Doğu Türkistan'da gözetim teknolojisinin kullanılmasını araştıran Colorado Üniversitesi’nden Dr. Darren Byler “Dini ibadetlerin hedef alındığı çok açık. Toplumu bölmek, aileleri birbirinden ayırmak ve böylece onları yeniden eğitim ve terbiyeye daha dayanıksız hale getirmek istiyorlar.” yorumunda bulundu.
Belgelere arasında AP'nin olduğu 17 uluslararası medya kuruluşunun yer aldığı Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ulaştı.
Çinli yetkililer fişleme dosyasıyla ilgili sorulara dönüş yapmadı. İnsan hakları örgütleri ve aktivistler Çin hükümetinin Uygurları ve diğer Müslümanları asimilasyon için gözaltı kamplarında işkence yaptığını savunuyor.
