İsrail'e yönelik 7 Ekim saldırılarından kısa bir süre sonra Google CEO'su Sundar Pichai sosyal medya üzerinden bir açıklama yayınlayarak Filistinlilerden bahsetmeden İsraillilere sempatisini dile getirdi. Aralarında Meta, Amazon, Microsoft ve IBM'in de bulunduğu diğer teknoloji yöneticileri de İsrail'e desteklerini açıkladılar.

O zamandan bu yana, İsrail ordusu 14.500'den fazlası çocuk olmak üzere 35.000'e yakın Filistinliyi katlederken, yüzlerce okulu ve tüm üniversiteleri yok etti ve Filistinlilerin evlerini, sağlık altyapısını, camilerini ve kültürel miras alanlarını harap ederken büyük ölçüde sessiz kaldılar.

Bu şok edici yıkım düzeyini gerçekleştirmek için İsrail ordusuna, çok az insan gözetimi ile hedefler üretmek üzere tasarlanmış yapay zeka (AI) programları yardımcı olmuştur. Yabancı teknoloji devlerinin bu projelere doğrudan ne ölçüde dahil olduğu net değil, ancak gelişmiş bilgisayar çipleri, yazılım ve bulut bilişim de dahil olmak üzere bunları oluşturmak için gereken temel altyapının çoğunu sağladıklarını kesin olarak söyleyebiliriz.

Yapay zeka destekli bu soykırımın ortasında, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Büyük Teknoloji, İsrail ile her zamanki gibi sessizce iş yapmaya devam ediyor. Intel İsrail'de bir çip fabrikasına 25 milyar dolarlık yatırım yapacağını duyururken, Microsoft da ülkede yeni bir Azure bulut bölgesi kurdu.

Bunların hiçbiri sürpriz olmamalı. Silikon Vadisi on yıllardır İsrail apartheid rejimini destekliyor, ekonomisini güçlendirmek ve Filistin'i işgal etmek için gereken ileri teknoloji ve yatırımı sağlıyor.

Tıpkı 20. yüzyıl Güney Afrika'sında olduğu gibi, günümüzün en büyük ABD merkezli teknoloji şirketleri de ABD güdümlü dijital sömürgeciliğin bir yan ürünü olan İsrail apartheid'ından kâr elde etme fırsatı görüyor.

Yapay zeka destekli soykırım

Büyük teknoloji, İsrail'in Filistinlilerin topraklarını işgal etmesine, mülksüzleştirmesine ve istismar etmesine çeşitli şekillerde suç ortağı olmuştur. Bunlardan belki de en bilineni, İsrail'in işgal altındaki yerli nüfusu yaygın bir şekilde gözetlemesine verdiği destektir.

Mart 2021'de Google, Amazon ile birlikte İsrail hükümeti ve savunma kuruluşu için bulut bilişim hizmetleri için 1,2 milyar dolarlık bir sözleşme imzaladı. İki şirket İsrail'e Nimbus Projesi olarak bilinen proje kapsamında yüz tanıma, duygu tanıma, biyometri ve demografik bilgiler de dahil olmak üzere veri depolama, işleme ve analiz etme kapasitesi sağlıyor.

Anlaşma, Google ve Amazon çalışanlarının Apartheid için Teknolojiye Hayır kampanyası başlatarak sözleşmeye son verilmesini talep etmelerinin ardından ana akım medyada büyük ilgi gördü. Bu tepkiyi öngören Google ve Amazon, İsrail ile bir boykot kampanyası durumunda hizmetlerin devamını garanti eden bir sözleşme imzaladı. Bugüne kadar bu anlaşmaya sadık kaldılar ve İsrail'e bulut bilişim hizmetleri sağlamaya devam ettiler.

Nimbus ile ilgili ayrıntılar kamuoyundan gizleniyor, ancak Google çalışanları bu şirketin İsrail'in yapay zeka destekli askeri katliamlarına hizmet ediyor olabileceğine dair korkularını dile getirdiler. Bu endişeler, İsrail ordusunun Gazze'ye yönelik bombardımanında hedeflere karar vermek için "Lavender" ve "The Gospel" gibi yeni bir yapay zeka destekli sistem kullandığına dair haberlerle daha da arttı. Eski bir İsrailli istihbarat yetkilisine göre The Gospel, "niteliğe değil niceliğe önem verilen" bir "kitlesel suikast fabrikasını" mümkün kılıyor.

Bu arada, son raporlar Google'ın devam eden soykırıma rağmen doğrudan İsrail Savunma Bakanlığı ile çalıştığını ortaya çıkardı. Şirket ayrıca İsrail güçlerinin Google Fotoğraflar yüz tanıma hizmetini kullanarak Gazze'deki Filistinlilerin yüzlerini distopik "ölüm listesi" için taramasına izin veriyor.

Silikon Vadisi ve ırkçı gözetim

Ancak yapay zeka destekli soykırım buzdağının sadece görünen kısmı. Amerikan teknoloji şirketleri ve yatırımcıları on yıllardır İsrail'in dijital apartheid sistemine sessizce yardım ve yataklık etmektedir. En korkunç örneklerden biri, Güney Afrika apartheid rejiminin ulusal nüfus kayıtları ve insanları ırklarına göre ayırmak ve ayrımcılığı uygulamak için kullanılan yükseltilmiş pasaport sistemi için başlıca bilgisayar tedarikçisi olan IBM'dir.

İsrail'in Filistin ve Suriye topraklarını ve nüfusunu işgaline ticari müdahaleyi ifşa etmeye adanmış bağımsız bir araştırma merkezi olan Who Profits'e göre, "IBM, İsrail Nüfus, Göç ve Sınır İdaresi'nin [PIBA] Eitan Sistemini tasarladı ve işletiyor... İsrail tarafından toplanan işgal altındaki Filistin ve Suriye halkına ait kişisel bilgiler burada depolanıyor ve yönetiliyor." Sistem, İsrail'in ulusal nüfus veri tabanı aracılığıyla ve sınır ve ana kontrol noktalarında toplanan bilgileri içeriyor.

PIBA aynı zamanda İsrail'in 16 yaşından büyük Filistinlilerin fotoğraf, adres, parmak izi ve diğer biyometrik tanımlayıcıları içeren "akıllı" kartlar taşımasını gerektiren izin sisteminin bir parçasıdır. Apartheid Güney Afrika'sının pasaport sisteminde olduğu gibi, bu kartlar Filistinlilerin iş, aile birleşimi, dini ritüeller ya da yurtdışına seyahat dahil olmak üzere herhangi bir amaçla İsrail kontrol noktalarından geçme haklarını belirleyen izinler olarak ikiye katlanıyor.

Microsoft ise İsrail ordusunun işgal altındaki topraklarda Filistinlilere izin vermek için kullandığı "Almunasseq" uygulaması için bulut bilişim alanı sağladı. Geçmişte, İsrailli yetkililere gerçek zamanlı yüz tanıma hizmetleri sağlayan gözetim firması AnyVision'da (yeni adı Oosto) da hissesi vardı. Hewlett Packard, Cisco ve Dell gibi diğer şirketler de İsrail askeri ve jandarma yetkililerine teknoloji tedarik ediyor.

İsrail'in teknoloji üstünlüğünü geliştirmek

Silikon Vadisi, İsrail gözetim aygıtına yardım etmenin yanı sıra, İsrail iş sektörüne de kritik destek sağlayarak yüksek teknolojili modern bir ekonominin sürdürülmesine ve geliştirilmesine yardımcı olmaktadır.

Örneğin Amazon, Google ve Microsoft İsrail'de büyük bulut bilişim merkezleri kurarak işletmelere veri odaklı ürün ve hizmetler için kritik öneme sahip altyapılar sunmuştur. Intel, 1974 yılında faaliyete başlayan ülkedeki en büyük özel işveren konumundadır.

Diğer yüzlerce çok uluslu şirketle birlikte Microsoft da İsrail'de kendi araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) merkezine ev sahipliği yapıyor ve Hayfa'da bir çip geliştirme merkezi açtı. Yapay zeka devrimine güç veren trilyon dolarlık çip devi Nvidia da İsrail'de zaten büyük olan Ar-Ge faaliyetlerini genişlettiğini duyurdu. Liste uzayıp gidiyor.

Risk sermayedarları, dünyadaki tek boynuzlu atların (en az 1 milyar dolar değerindeki şirketler) yüzde 10'una ev sahipliği yapan, istihdamın yüzde 14'ünü oluşturan ve ülkenin GSYİH'sinin yaklaşık yüzde 20'sini üreten İsrail'in yerel teknoloji sektörünün büyümesi için de kritik öneme sahip. 2019'dan bu yana İsrailli şirketlere 32 milyar dolar yatırım yapıldı ve bunların yüzde 51'i ABD merkezli yatırımcılar tarafından yönetildi ya da ortak yönetildi.

Büyük sosyal medyanın suç ortaklığı

Sosyal medya şirketleri de İsrail apartheid ve işgaline yardım eli uzattı. 2022 yılında Meta tarafından hazırlatılan bir dış rapor, Facebook ve Instagram'ın ifade politikalarının Filistinlilere karşı önyargılı olduğunu ortaya koymuştur. Filistinlilere karşı uzun süredir devam eden bu bariz sansür uygulamaları günümüzde de devam ediyor.

Aralık ayında İnsan Hakları İzleme Örgütü, Meta'nın Facebook ve Instagram'daki Filistin yanlısı paylaşımları engellemeye devam ettiğini bildirdi. İncelenen 1.050 vakadan 1.049'unda Filistin'i destekleyen barışçıl içerikler sansürlenmiş ya da bastırılmış -önemli miktarda Filistin yanlısı içeriğe izin verilmesine rağmen- ve İsrail'i destekleyen bir içerik kaldırılmıştır. Şirket "Siyonist" kelimesini bile sansürlemeyi düşünüyor.

X (eski adıyla Twitter), YouTube ve hatta Çin'e ait TikTok da dahil olmak üzere diğer kuruluşlar da Filistin destekçisi sesleri sansürlemekle suçlanıyor. ABD ve Avrupa Birliği de dahil olmak üzere Batılı hükümetler, Büyük sosyal medya şirketlerine "terörist" ya da Filistin'i destekleyen içerikleri incelemeleri ve sansürlemeleri için baskı yapıyor.

Big Tech sansürü sıradan kullanıcıların ötesine uzanıyor. Hamas gibi siyasi oluşumlar büyük sosyal medya devleri tarafından yasaklanıyor. Bu arada İsrail ordusu, hükümeti ve İsrail devlet terörünün diğer organları, yaygın bir destekle özgürce paylaşım yapıyor.

Dijital sömürgecilik

ABD merkezli büyük teknoloji şirketlerinin İsrail ile ortaklık kurması ve İsrail'e yatırım yapması, İsrail'in soykırım ve apartheid faaliyetlerini desteklemesi şaşırtıcı değildir.

Büyük teknoloji şirketleri günümüzün Doğu Hindistan şirketleridir, Amerikan emperyal gücünün bir uzantısıdırlar. Küresel dijital ekonomiyi sömürgeleştirmekte ve Kuzey ile Güney arasındaki bölünmeyi pekiştirmektedirler. Sonuç olarak ABD, dijital altyapı ve bilginin mülkiyetinden ve Küresel Güney'den kaynakların çıkarılmasından kar elde etmektedir.

Dijital sömürgecilik büyük teknolojinin DNA'sına işlemiştir. İsrail ordusuyla olan yakın ilişkisi sadece kazançlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda Amerikan İmparatorluğu'nun daha geniş jeopolitik çıkarlarına da hizmet ediyor.

Teknoloji şirketlerinin İsrail'e verdiği destek, onların ırkçılık karşıtı ve insan haklarını savunan şirketler olarak sahte imajlarını ortaya çıkarmaktadır. Gerçekte ise Amerikan emperyalizminin diğer organları gibi İsrail'in işlediği suçlara ortak olmaktadırlar. Tanık olduğumuz şey, Amerikan teknoloji devleri tarafından desteklenen ABD-İsrail apartheid'ı, sömürgeci işgal ve soykırımdır.

Ancak ABD ve diğer Batılı hükümetler Gazze'deki soykırımda oynadıkları rol nedeniyle kendilerine karşı başlatılan yasal işlemlerin sıcaklığını hissettikleri gibi, Batılı şirketler de öyle.

ABD'li teknoloji devleri Filistin'de yaşananlardan açıkça sorumludur. Tıpkı apartheid Güney Afrika'da olduğu gibi tarihin yanlış tarafındalar. Yeterli halk baskısıyla, büyük teknoloji işbirlikçileri yakında mahkemede hesap vereceklerdir.

Al Jazeera'da yayınlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için Türkçeleştirilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.