Biri Somali’nin kuzeyinde, beşi ise güneyinde bulunan Somali yönetimlerinin çoğunluğu etnik çatışmalarla karşı karşıya. Bu unsurlar, yabancı güçler tarafından uzun yıllardır kısmen yönetilmelerinin ardından muhtemelen çökecekler.

Somaliland

Somali'nin geri kalanından bağımsızlığını ilan ederek 1991 yılında kurulan "Somaliland" yönetimi, hem siyasi bir karmaşanın hem de toplumsal bir çatışmanın içerisine doğru sürükleniyor.

Muse Bihi'nin görev süresinin 13 Kasım 2022'de sona ermesinden sonra, Senato olarak bilinen konsey kendisinin görevini iki yıl daha uzattı. Bu durum muhalif grupları ise oldukça kızdırdı.

Birçok insanın ölümü ile neticelenen protesto gösterilerine karşılık vermek isteyen yönetim, 26 Aralık 2022 gecesi Las Anud şehrinde Hadrawi Sangub isimli orta yaşlı bir kişinin öldürülmesiyle meseleyi daha da içinden çıkılmaz bir hale getirdi.

27 Aralık sabahı çıkan halk ayaklanmasına, Somaliland yönetimi gerçek silah ve mermilerle karşılık verince birçok insan hayatını kaybetti. Sonunda bölgenin ileri gelenleri, Somaliland ordusunun şehirden çıkarılması ve tüm birliklerin Gooja Cadde olarak bilinen Las Anud'un eteklerindeki ana askeri üsde toplanması gerektiğine karar verdi.

Bu savaşın dışında, yönetim heyeti yeni bir seçime gitmeyecek olursa, yeni çatışmaların yaşanması oldukça muhtemel görünüyor.

Puntland

1998'de kurulan Puntland yönetiminin gayesi, Somali'nin geri kalanından koparak bağımsızlık ilan etmek değil, bölgesel bir yerel yönetim haline gelmekti. Puntland'ın ilk başkanı, daha sonra Mogadişu merkezli Federal Hükümetin de başına geçecekti. Puntland'ı kuran bu isim olan Abdullahi Yusuf, Somali tarihinin en berbat savaş ağalarından biriydi.

Yönetimlerin kurulduğu bu dönemlerde çatışmalar en fazla Somaliland'e karşı Sool ve Sanaag bölgeleri arasında yaşandı. Son zamanlarda Puntland halkı, Las Anud bölgesindeki Somaliland varlığına karşı mücadele eden Las Anud halkına mali ve askeri yardımda bulunmaya başladı.

Buna paralel olarak, sözde Puntland anayasasının tekrar ilanı ve eski yönetim tarzından uzaklaşılması gibi konular da gündemde. Muhalefetteki Puntland, bunu Said Deni için bir büyüme dönemi olarak görüyor. Puntland siyasi kaynakları, Deni'nin önceki duruşundan saptığını, Puntland’ın başkanı olarak Garowe'u ikna etmeye çalıştıklarını ve hedeflerine ulaştıklarını söylüyor. Somalililer kabile temelli bir yönetim kurulmuş ve muhalefete göre seçimler, eskisi gibi yani yönetim ile muhalefet arasında çatışmalara yol açar şekilde devam ediyor.

Hirşabel

Hirşabel, adından da anlaşılacağı gibi Hiran ve Orta Şabel bölgelerini kapsayan bir yönetim olup, yönetim Hasan Şeyh Mahmud'un bir önceki döneminin sonunda (2016) kuruldu.

Buranın yönetimi bir çok farklı başkana ev sahipliği yaptı. Neticede Hasan Gurguurte'nin ikinci döneminin başında Hiran'da Eş Şebab örgütüne karşı savaş yeniden başladı.

Ali Jeyte'nin önderliğindeki savaş bölgeyi, pek çok kişinin beklediği gibi, bir çorak araziye döndürdü. Savaş durunca Hirşabel yönetiminin liderleri ile Hiran bölgesi yönetimi arasındaki çekişme gün yüzüne çıktı. Menfaat sahiplerine ayrılan büyük miktardaki parayı taraflı kullanmakla veya idarenin iki bölgesindeki vergileri birleştirmeyi reddetmekle suçlanan Ali Jeyte'nin yerine Sufurow adında bir adam getirildi. Ancak Jeyte'nin istifayı reddederek Hiran bölgesindeki tüm devlet dairelerini devralması ileride çatışmalara neden olabilir.

Jubaland

Jubaland'ın yönetimine uzun süredir, Barre Hiraale'nin Kismayo'dan çıkarılmasından bu yana yönetimden sorumlu olan Ahmed Madobe başkanlık ediyor.

Juba ve Gedo'dan oluşan bu yönetim uzun süredir çatışma içinde. Madobe çoğunlukla bölgesel yönetimi tam olarak kontrol edemiyor. Yönetim ikiye bölünmüş halde. Bir kesim Madobe'yi desteklerken diğer kesim ise Mogadişu'daki merkezi yönetimi destekliyor.

Bu bölge 2013 yılında kuruldu ve merkezi Kenya'da.

Güneybatı

Güneybatı yönetimi de 2013-2014 döneminde kuruldu. Birçok çatışmadan sonra, bir zamanlar Somali parlamentosunun sözcüsü olan Şerif Hassan, 2014'ün sonlarında cumhurbaşkanı seçildi.

Başkenti Aşağı Şabel yerleşimlerinden biri olan Barawe'de. Merka şehri ise bölgenin merkezi. Bölgenin siyasi yönetiminin içerisindeki kişiler, Barawe'de madenlerin bulunduğunu ve bulunan bu madenlerin ekonomik olarak değerlendirilmesi için Güneybatı yönetimi merkezinin devrede olduğunu söylüyor. Bölgede birkaç gün önce Barawe'de bir kısmı hükümete sadık bir kısmı hükümete karşı olan milisler arasında çatışmalar çıktı.

Bu sorun, şehrin eski belediye başkanının değiştirilmesinden sonra ortaya çıktı. Bu çatışmalar, yönetimin zaten kırılgan olan gücünü daha da baltaladı.

Tüm bu siyasi kargaşa, bu yozlaşmış yabancı destekli hükümetlerin çöküşünün önünü açıyor.

Bu hükümetlerin temel amacı toplumu bölmektir. Buralarda savaşan milisler, hiçbir zaman toplumun genelinin menfaati uğruna savaşmıyorlar. Tüm bu bölgeleri cehalet içerisindeki insanlar idare ediyor.

Bilindiği gibi kendine faydası olmayan kişi başkalarına derman olamaz. Bu yönetimler kendi içlerine çatışmaktadır ve diğer güçlere karşı direnemezler. Bu da ATMIS'in 2024'te veya ondan önce ülkeyi terk etmesi ile gerçekleşecektir.

Somali Memo'da yayımlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için Türkçeleştirilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.