Lübnan'dan Akdeniz'de doğalgaz atağı

Lübnan, Akdeniz’de doğal gaz arama yarışına katılan ülkeler arasında yerini almak üzere harekete geçti. Ancak Lübnan’ın Suriye ve İsrail’le, karasuları sınırı sorunu dahil, birçok engeli ortadan kaldırması gerekiyor.

Lübnan 2013 yılında kendi karasuları içinde gaz aranması için çalışmalara başladı. Petrol ve gaz zengini olmayan Lübnan, bu dönemde ilk kez bu alanlarla ilgili arama, ruhsatlandırma, vergilendirme gibi konularda kanunlar hazırladı. Ancak 2017 yılına kadar meclis, hükümet ve cumhurbaşkanlığı seçimi gibi iç krizler yaşandığı için çalışmalar durdu.

2017 yılında çalışmalara yeniden başlayan Lübnan, karasularındaki 10 parselden ikisi için TOTAL, ENI ve Novatek şirketlerinin oluşturduğu konsorsiyum ile sözleşme imzaladı.

2020 yılında 5 parselin daha (1, 2, 5, 8, 10) ruhsatlanması için çalışmaların başladığı bildirildi.

​Lübnan-İsrail arasında ABD arabuluculuğu

Lübnan, bir taraftan ruhsatlandırmaya açtığı bölgelerde sismik veri toplanması gibi teknik çalışmalar yürütürken diğer taraftan Suriye ve İsrail yaşadığı karasuları sınırı sorununu çözmeye çalışıyor.

ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’nun Beyrut ziyaretinde de gündeme gelen karasuları sınırı sorunu için ABD devreye girdi. Ankara Büyükelçiliği için Senato’dan onay bekleyen ve ABD’nin Yakındoğu işlerinden sorumlu dışişleri bakan yardımcılığına vekalet eden David Satterfield, kısa süre önce İsrail’i de ziyaret etti. Karasuları sorununun kısa sürede çözülmeyeceğini belirten Satterfield, “fazla iyimser olmamak gerek” diye konuştu.

Lübnan ve İsrail teknik olarak hala savaş halinde ve iki ülkenin diplomatik ilişkisi bulunmuyor. Lübnan topraklarının küçük bir kısmını işgal eden İsrail, Lübnan’daki hükümet ortaklarından olan Hizbullah varlığından rahatsız.

ABD’nin arabuluculuk yapmaya başladığı sürece ilişkin Lübnan içinde eleştiriler de var. Hizbullah’ın ortaklarından Emel Hareketi’nden olan Meclis Sözcüsü Nebih Berri dahil bazı siyasetçiler arabuluculuk görevinin Birleşmiş Milletler tarafından yürütülmesi gerektiğini savunuyor.

İki ülke karasularının yaklaşık 860 km. karelik kısmı tartışmalı bölge olarak tanımlanıyor. Lübnan’ın üzerinde hak iddia ettiği 10 parselden 3’ü kısmen tartışmalı bölgede yer alıyor.

Rosneft ve Kerkük-Lübnan boru hattı

Suriye’nin Lübnan’ı tarihsel olarak kendi parçası olarak değerlendirdiğini hatırlatan New York merkezli Natural Resource Governance Institute (NRGI) Lübnan sorumlusu Laury Haytayan, her iki ülkenin de ekonomik açıdan sıkıntılar yaşadığını ve gaz arama, çıkarma veya sonrasında pazarlama gibi sorumlulukları gerçekleştirmede zorlanabileceğini söyledi.

Rusya’nın enerji devlerinden biri olan Novatek Lübnan karasularında gaz arayacak olan konsorsiyum içinde yer alıyor. Ancak Lübnan hükümeti Rosneft’le Trablus’taki depolama tesislerinin genişletilmesi ve kapasitelerinin arttırılmasını da kapsayan 20 yıllık bir anlaşma imzaladı. 2019 başında imzalanan anlaşma 450 bin metreküp kapasiteli depoların 1,5 milyon metreküpe çıkarılmasını öngörüyor.

Rusya yeni bir enerji forumu oluşturur mu?

Lübnan ve Suriye’nin gerek Akdeniz’de gaz arama ve gerekse karada petrol arama veya transferi gibi konularda Rusya’ya yeşil ışık yakmalarının nedenleri arasında bölge ülkeleri arasındaki çekişmeler de var.

Haytayan EastMed boru hattına veya foruma İsrail varlığı nedeniyle Lübnan’ın katılmadığını belirterek, “Herkes Avrupa’ya gaz satmak istiyor, boruyla veya sıvı halde. Ancak bu, ülkeler arasında işbirliği gerektiriyor ki İsrail ile Lübnan’ın işbirliği yok. Yeni bir forum ihtiyacı doğuyor. Rusya, ‘Tamam ben zaten Irak’ta, Suriye’de ve Lübnan’da da varım. Yeni bir forum yaratalım. Türkiye üzerinden Avrupa’ya…’ diyebilir” diye konuştu.

Lübnan veya Suriye karasularında gaz bulsalar dahi bunu uluslararası piyasaya pazarlamalarının kolay olmadığı biliniyor.

​ABD etkisi

ABD ve Rusya arasında Ortadoğu’da birçok konuda güç mücadelesi yaşanırken ABD’nin Lübnan açıklarındaki parsellerle ilgilenmemesi dikkat çekici. Lübnan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, ABD'li petrol ve enerji şirketlerine Lübnan’a yatırım yapmaları için davet etti ancak ABD’den henüz olumlu sinyal gelmedi.