Dünyanın belalı meselelerine Kazakistan da eklendi. Rus Başkan Vladimir Putin ve müttefikleri her ne kadar hızlı bir güç devri organize etmiş olsa da uzmanlar vaziyetin hala patlamaya hazır olduğunu söylemektedir.

Rus askeri desteğini arkasına alan Kazak Başkan Kasım Cömert Tokayev, devlet binalarına saldıran göstericileri durdurarak cumartesi günü itibariyle tekrar kontrolü sağlamış gibi görünüyor. Putin’i telefonla arayan Tokayev, Kremlin’in yolladığı yardım için “ne kadar minnettar olduğunu” bizzat ifade etti. Rusya ve bazı eski Sovyet devletleri, patlak veren olayların bastırılması için perşembe günü Kazakistan’a 2500 civarı asker göndermişti.

Tokayev’in kuvvetleri cumartesi günü gerçekleştirdikleri operasyonla, Batı dünyası ile dost bir isim olarak görülen, geçmişte başbakanlık görevini yürüttükten sonra Kazakistan’ın istihbarat servisinin başına geçen Kerim Massimov’u vatan hainliği suçlamasıyla tutukladı. Bu hamle, Batı yanlısı saygın bir sesin kısılarak Rusya’nın elini güçlendirmeye yönelik bir adım olarak görüldü.

İktidarı ele geçirme hamlesi

George W. Bush hükümetinde Orta Asya politikasından sorumlu yetkili isim olan şimdilerde ise Atlantik Konseyi'nde üst düzey yöneticilik ve bu bölgede faaliyet gösteren bazı enerji şirketlerinde direktörlük yapan eski Amerikalı diplomat Matthew Bryza, yaşananların bir “iktidarı ele geçirme hamlesi” olduğunu ve geçen hafta başlayıp krizi tetikleyen toplumsal rahatsızlığın hala devam ettiğini ifade etti.

Kazakistan’ın eski başkenti ve en büyük şehri olan Almatı’daki kaynaklarla direkt temas halindeki yetkililer hala şehrin bazı sokaklarında ve Bişkek yolu üzerinde çatışmaların olduğunu bildirdi. Dışişleri Bakanlığı bünyesindeki bir yetkili yaşananlarla alakalı olarak “bu iş henüz bitmedi. Hikâye henüz sona ermedi” dedi.

Kazakistan’da temas halinde olduğu kaynaklarla görüşen eski bir Amerikalı devlet görevlisi de “bu basit bir sarsıntı değil deprem” ifadesini kullanarak Tokayev’in “Rusları davet ederek meşruiyetini kaybettiğini” ve genç Kazakların yozlaşma ve ekonomik zorluklara karşı gösterilere devam edeceğini söyledi.

Rusya bundan sonra ne yapabilir?

Putin, Kazakistan’a asker yollayarak Rusya’nın arka bahçesinde zuhur eden istikrarsız vaziyeti kontrol altına almak için gayet hevesli davrandı. Fakat birçok ABD’li eski devlet görevlisine göre Rus başkanın bundan sonra yapacağı hamleler daha karmaşık yapıda olacak. Rus birlikleri havaalanlarını ve diğer büyük şehirleri kontrol altına alabilir ancak Kazak vatandaşlarına ateş açmaları halinde çok büyük tepkiyle karşılaşacaklardır. Müdahaleyi başlatırken hızlı davranan Moskova şimdi bu süreci nasıl sonlandıracağı hakkında iyice düşünmek zorundadır.

2019’da halefi olarak Tokayev’in göreve gelmesini sağlamasının ardından dahi perde arkasından ülkeyi yönetmeye devam eden eski Kazak lider Nursultan Nazarbayev’in sağlık durumunun son aylarda kötüleştiği biliniyordu. Gelinen noktada, Nazarbayev’in etrafındaki ‘eski muhafızlardan’ birisi ve ülkede gayet iyi bilinen bir isim olan Tokayev’in Nazarbayev’den artık kurtulduğu söylenebilir.

Adının açıklanmasını istemeyen eski bir Amerikalı yetkili “bu durumun hem Tokayev hem de Rus hamileri için tehlikeli olmaya devam edeceğini” söyledi. 

Ülkenin yeni başkentine kendi adını veren ve bir zamanlar kendisini Kazakistan’ın adeta tanrısı olarak gören Nazarbayev’in yeni adresi Belarus olabilir. Alexander Lukaşenko, cuma günü yaptığı açıklamada Nazarbayev ile konuştuğunu ve “Kazakistan’daki meselelerin ne vaziyette olduğunu detaylarıyla tartıştıklarını” söyledi. Bu açıklama, Kazakistan’daki krizin patlak vermesinin ardından eski liderin adının geçtiği ilk demeç oldu.

Bazı Amerikalı uzmanlar, bir diğer eski Sovyet cumhuriyeti Ukrayna’yı işgal etmekle tehdit etmekte olan Putin’in özgüveninin bu hafta yaşananlardan sonra artacağını düşünmektedir. Kazakistan, Nazarbayev döneminde Rusya ile Batı arasında gidip gelen bir tavır izlemişti. Devletinin sınırlarında istikrar isteyen Putin haliyle Kazakistan’ın daha sıkı bir şekilde Rus nüfuzu altına girmesini istemektedir. Fakat bunu söylemesi yapmasından kolaydır.

David Ignatius tarafından kaleme alınan ve Washington Post'ta yayınlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için tercüme edilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.