Unutulan savaş: Mali'de neler oluyor?

Afrika'nın batısındaki Mali, küresel çatışmanın en önemli duraklarından birisi. Fransa'nın bölgeye müdahalesinin ardından bir dönem gündemdeki önemini yitiren bölge, son zamanlarda cihat yanlısı grupların bir araya gelmesi ve saldırılarını sıklaştırması ile yeniden konuşulmaya başlandı.

Fransa müdahalesi ve sonrası

Mali ve çevresinde cihat yanlısı ve ayrılıkçı hareketler 2011 yılının sonlarına doğru faaliyetlerini artırmış ve kısa bir süre içinde ülkenin ciddi bir kısmını ele geçirerek başkent Bamako'ya yaklaşmıştı. Bölge genelinde söz konusu çatışmaların modern geçmişini Cezayir de yaşanan iç savaşa kadar götürmek mümkün. Ancak Mali'de mevcut durumun kısa bir şekilde tasvir edilmesi için yakın geçmişe başvurmak yeterli.

Ayrılıkçı Tuareg savaşçılar, Mali, Ocak 2012

Ülkede cihat yanlısı gruplar ve ayrılıkçı hareketlerin ülkenin kuzey kesimini tamamen ele geçirmesi ve sonrasında yaşanan Fransız müdahalesine kadar Mali'deki çatışma dünyanın gündemindeydi. Gündemde olması sebebiyle de Mali'de çatışmaların başladığı tarihten Fransız müdahalesine kadar olan süreç dünyanın ciddi bir kesimi tarafından biliniyor. Ancak 2013 yılının başındaki Fransız müdahalesi ve ardından yaşanan süreç gündemden oldukça uzak kalmış durumda. Bu sebeple de Mali'de 2013 yılından sonra yaşananlar ve mevcut durum gözlerden oldukça uzak.

El Kaide'nin yeniden organize oluşu

Mali'de yaşanan mevcut çatışmalara dair aktarımlarda genel özet "Fransız müdahalesi ve cihat yanlısı grupların kuzeye çekilmesi" şeklinde. Ancak bu özet Mali'de yaşanan savaşı etraflıca anlatabilmekten oldukça uzak. Özellikle geçtiğimiz yıl Mali'nin kuzeyinde El Kaide bağlantılı grupların Nusretu'l İslam ve'l Muslimin Cemaati adı altında birleşmesi söz konusu ezberleri yeniden değerlendirmenin gerekliliğini ortaya koyuyor. Zira bölgede cihat yanlısı gruplar yeni bir yapılanma ve yeni yöntemlerle savaşı sürdürmeyi devam ediyor. Bu da savaşı yeni dinamiklere göre değerlendirmenin gerekliliğini ortaya koyuyor.

Nusretu'l İslam ve'l Muslimin 2017 yılının Mart ayında kuruluşunu ilan etti.

2017 yılının Mart ayında gerçekleştirilen birleşim, bölgede var olan tüm El Kaide bağlantılı grupları bir araya getirmişti. Bu gruplar arasında Ensaruddin, El Murabitun, Macina Özgürlük Cephesi ve İslami Mağrip El Kaidesi'nin Sahra kolu bulunuyordu. Bu birleşimin ardından Batı Afrika bölgesinde ve bilhassa Mali özelinde saldırılar daha kapsamlı, daha organize ve daha sık hale geldi.

Mali'de gerçekleştirilen bu saldırılar daha çok yerel güçleri ve Fransız askerleri hedef alıyor. Söz konusu saldırıların büyük bir kısmı yollara tuzaklanan patlayıcılar, bombalı araç saldırıları ve askeri üslere uzaktan yapılan atışlar gibi saldırılardan oluşuyor.

Gao'da Fransız askerlerine yönelik bombalı araç saldırısı, 1 Temmuz 2018

Fransız askerleri ve yerel güvenlik güçlerinin ise bu gruplara karşı kapsamlı ve ciddi etki yaratan bir saldırısı gerçekleşmedi. Bazı hava saldırıları ve nokta operasyonlarda El Kaide bağlantılı üst düzey isimler hedef alınsa da grupların dağınık yapısı ve yoğunlaştıkları bir noktanın bulunmayışı kendilerine karşı yapılan saldırıları görece olarak etkisiz kılıyor. Bu durum özellikle Batı basınında "Fransa Mali'de hayalet savaşçılara karşı savaşıyor" ve "Mali Fransa'nın Afganistan'ı haline geldi" gibi yorumlara sebep oluyor.

Bölgede son durum haritası

Bölgede son zamanlarda IŞİD'e bağlı gruplar da etkinlik gösteriyor. Ancak bu grupların etkinlik alanı El Kaide bağlantılı gruplara kıyasla oldukça az. Mali'de silahlı grupların etkinlik alanına dair harita incelendiğinde ülkede devam eden çatışmalara dair daha detaylı bir yorum yapmak mümkün.

Yüksek çözünürlük için haritaya tıklayın.

Çöller ve dağlardan sınırlara

Bölgenin son durum haritasına bakıldığında cihat yanlısı grupların, Fransız müdahalesi öncesi hakim oldukları hattın tamamıyla kuzeyine çekilmek durumunda kaldığı açıkça görülüyor. Bu bağlamda söz konusu grupların düzenli bir şekilde saldırılar düzenlemek üzere erişebildikleri en güneydeki büyük yerleşim bölgesi Timbuktu. Cihat yanlısı grupların Tessalit-Kidal-Menaka-Gao-Timbuktu hilalinde özellikle askeri üslere ve askeri konvoylara yönelik saldırılarında yerel kuvvetler ve Fransız askerleri neredeyse günaşırı kayıp veriyor. El Kaide bağlantılı grupların Moritanya, Cezayir ve Nijer sınırında aktif olarak bulundukları ve bu ülkelerin ülkelere giriş çıkış yaptıkları da biliniyor. Aynı zamanda cihat yanlısı gruplar Mali'den Burkina Faso'ya da geçişler yapabiliyor. Bölgeye komşu ülkeler ve bilhassa Gine Körfezi ülkeleri, Mali kaynaklı saldırılara sahne oluyor. Gruplar, çöl ve dağlık alanlarda rahatlıkta manevralar gerçekleştiriyor.

Mali'de eğitim yapan Nusretu'l İslam ve'l Muslimin mensupları

Mali'de IŞİD'in faaliyet gösterdiği alan ise Menaka bölgesi. Bu alanda El Kaide bağlantılı gruplar da faal durumda. IŞİD'in ise Mali'de tek faaliyet sahası burası. IŞİD zaman zaman buradan sınır ötesi saldırılar da gerçekleştirebiliyor. Örneğin, bu yılın Mart ayında IŞİD'in Nijer'de ki Tongo Tongo bölgesine yaptığı saldırıdan görüntüler yayınlanmıştı. Bu saldırıda IŞİD bölgede devriye gezen Amerikan askerlerini hedef almış ve 4 tanesini öldürmüştü.

Gerilla taktiklerine devam

Mali kuzeyinde cihat yanlısı grupların bir süre daha gerilla taktikleriyle savaşı yürüteceği tahmin ediliyor. Fransa henüz ülkeyi terk etmedi ve cihat yanlısı grupların alan hakimiyetini benimsedikleri takdirde varlıklarını uzun süre devam ettiremeyecek. Bu da savaşın bir süre daha bu seyri izleyeceğini gösteriyor.

Bölgede ayrılıkçı hareketlerin de zaman zaman IŞİD'le çatışmalar yaşadığı biliniyor. Daha çok milliyetçi ideolojiye sahip olan bu hareketler ülkenin kuzeyinin ele geçirilmesi esnasında cihat yanlısı hareketlerle ittifak içerisindeydi. Ancak Fransız müdahalesi sonrası bu grupların cihat yanlısı hareketlerle yakın ilişkileri son bulmuştu. Cihat yanlısı gruplarla ayrılıkçı hareketlerin olası bir ittifakı bölgede 2012 senaryosunun tekrar yaşanmasına yol açabilecek olsa da böyle bir ihtimale şu an mümkün gözüyle bakılmıyor.

Mali: Fransa'nın Afganistan'ı

Fransa'nın Mali kuzeyinde savaşı ne kadar sürdürebileceği ise merak konusu. Bunun nedeni ise şu: Fransa bölgeye yaptığı müdahale ve birbiri ardına gerçekleştirdiği askeri operasyonlarda kendisini tatmin edebilecek bir zafere hiçbir zaman ulaşamadı. Bölgede cihat yanlısı gruplara ciddi bir darbe vuramadığı gibi bu grupların etkinlikleri de son bulmadı.

Fransa her ne kadar ülkeyi tamamen ele geçirmelerinin önüne geçse de, cihat yanlısı gruplar günaşırı saldırılara devam ediyor. Bu saldırılar Fransa'nın desteklediği güçlere ve Fransız askerlerine gerek askeri gerek ekonomik kayıplar verdiriyor. Bu da Mali savaşını Fransa için adeta bir bataklık haline getiriyor.

Kuzey Mali'de Fransız askerleri

Cihat yanlısı grupların bölgeden paylaştığı görüntüler gün geçtikçe daha kapsamlı ve daha profesyonel bir yapının ortaya çıktığını gösteriyor. Mali'nin Batı Afrika ve Kuzey Afrika ile olan yakınlığı ve jeopolitik önemi dikkat çekici. Bölgede kuzeydeki cihat yanlısı grupları Gine Körfezi ülkeleriyle buluşturan bu kavşak noktası aynı zamanda diğer ülkelere yönelik faaliyetler için ciddi bir basamak niteliğinde. Her ne kadar El Kaide bağlantılı gruplar eskisi gibi geniş toprakları ellerinde bulundurmuyor ve Mali eskisi kadar gündeme gelmiyor olsa da, bölgede cihat yanlısı grupların "uygun zamanı beklediği" dile getiriliyor.

Kaynak: Mepa News