İmran Han, 2018 yılının Ağustos ayında başbakanlık koltuğuna oturduğu günden bu yana Afganistan’a ilk resmi ziyaretini gerçekleştirdi. ABD ile Taliban arasında devam eden barış görüşmeleri nedeniyle oldukça önemli bir dönemde düzenlenen ziyaret Kabil yönetiminin davetiyle gerçekleşti.

Aslına bakılırsa Pakistan ile Kabil yönetimi arasındaki ilişkilerin pek iyi olduğu söylenemez, hatta bu ilişkiler için oldukça kötü de denebilir. Kısa bir süre önce Afganistan’ın doğusundaki Kunar ili ve çevresinde yaşanan gerginlik, sonrasında Kandahar’ın Pakistan’a açılan sınır kapısının bulunduğu Spin Buldak ilçesinde yaşanan ve bazı sivillerin hayatını kaybettiği olaylar, Afganistan’daki Kabil yönetimi ile İslamabad yönetimini arasındaki ilişkilerin boyutunu özetler nitelikte.

Kabil yönetiminin İslamabad yönetiminden nefret etmesinin asıl nedeni ise, Pakistan’ın sınır bölgesinde yıllardır Taliban’a sağladığı konaklama desteği. Bu konaklama desteğinin kapsamı ve boyutları ayrı bir analiz konusu olarak kenarda durabilir. Ancak Kabil yönetimi ile İslamabad’ın en çok bu konuda birbirlerine düşmanlık yaptığını söylemek mümkün. Hatta Kabil yönetimine yakın medya kaynakları sürekli olarak Pakistan’ın Taliban’a lojistik ve savaşçı desteği sağladığını iddia etmektedir.

Tüm bu tartışmaların arasında Pakistan Başbakanı İmran Han, Kabil’e davet edildi. Afganistan Devlet Başkanı statüsünde olan Eşref Gani tabi ki bu ziyareti Pakistan’a olan “sevgisinden” dolayı planlamamıştı. Kapalı kapıların arkasında tam olarak nelerin görüşüldüğünü bilmemekle birlikte, İmran Han’ın Kabil ziyaretinin ABD ile Taliban arasındaki barış görüşmelerinin devam ettiği bir dönemde gerçekleşmesi oldukça dikkat çekici.

Üst düzey güvenlik önlemleri

Pakistan Başbakanı İmran Han ve beraberindeki heyet Kabil’e indiğinde Afganistan Dışişleri Bakan Vekili Hanif Atmar ve Eşref Gani’nin Pakistan Özel Temsilcisi Umar Daudzai tarafından karşılandı. Zaten her on metreye bir kontrol noktasının düştüğü başkent Kabil sokaklarında İmran Han için ilave güvenlik tedbirleri alındı, trafiği azaltmak ve daha etkili bir güvenlik prosedürü için başkentte resmi tatil ilan edildi. Yine Kabil sokaklarının Pakistan ve Afganistan bayraklarıyla donatıldığını da eklemek gerekli.

İmran Han Kabil'de kırmızı halıyla karşılandı

İmran Han’ın açıklamaları

Pakistan Başbakanı İmran Han, Eşref Gani ile yaptığı görüşmenin ardından kameraların karşısına çıkarak ortak bir basın toplantısı gerçekleştirdi.

Han, Afganistan halkının kırk yıldır acı çekmekte olduğunu ifade ederken, Pakistan olarak Afganistan’a beklentilerin çok daha üzerinde yardım edeceklerini ifade etti. Yine konuşmasının devamında, Taliban ile ABD arasındaki barış görüşmelerinin devam ettiği bir dönemde Afganistan’daki şiddetin artmakta olduğunu söyleyen Han, 50 yıldır Afganistan’a böyle bir ziyaret gerçekleştirme niyetinde olduğunu da ekledi.

Konuşmasında Afganistan ile tarihi bağları olduğunu söyleyen Pakistan Başbakanı, daveti için Eşref Gani’ye teşekkür etti.

Özet olarak taraflar arasında, Pakistan ile Afganistan arasındaki ikili ilişkiler, Afganistan barış süreci ve bölgesel ekonomik kalkınma planları temalı görüşmelerin yapıldığı açıklandı. Bu bağlamda ilerleyen dönemde Eşref Gani’nin de Pakistan’a resmi bir ziyaret gerçekleştirmesi muhtemel. İki liderin bundan önceki son görüşmesi Eylül 2020’de yaptıkları bir telefon konuşmasıydı.

Ziyaretin amacı

Eşref Gani’nin Pakistan Başbakanı İmran Han’ı Kabil’e davet etmesinin önemi kadar, Hindistan’ın Afganistan üzerinde etki kurmaya çalıştığı bir dönemde Pakistan Başbakanı Han’ın da bu ülkeyi ziyaret etmesi ayrı bir önem taşıyor.

Ancak bu ziyaretin Afganistan’ı ilgilendiren tarafını ele alacak olursak, Eşref Gani’nin Taliban’ı ikna etmeye çalıştığı ateşkes konusunda Pakistan’ı devreye sokma niyetinde olduğu düşünülebilir. Taliban’ın siyasi isimleri şimdiye kadar Pakistan Dışişleri ile birden fazla görüşme gerçekleştirdi ve bu görüşmelerin tümünde ABD ile devam eden süreç ve Afganistan(Taliban)-Pakistan arasındaki ikili ilişkiler ele alındı.

Pakistan’ın bu noktada oldukça iyi bir denge siyaseti izlediğini ifade etmek gerekli. Özellikle son dönemde ülke içindeki saldırıların da azalmasıyla adeta nefes alan Pakistan yönetimi, şimdilik daha çok ekonomik sıkıntılarla uğraşırken, Taliban ile Kabil yönetimi arasında böylesi bir siyaset yürütmesi, bölgeye dair geçmiş dönem tecrübelerinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Diğer yandan bölgede ABD’nin sıkı bir müttefiği olan Pakistan’ın yürüttüğü bölgesel siyasetin ABD’den bağımsız olduğu düşünülemez.

Sonuç olarak İmran Han’ın Afganistan ziyaretinin bölgedeki dengeleri değiştirmeye yetecek boyutta olmadığını bilmek gerekiyor. Bölgenin şimdilik oyun kurucusu konumunda olan ABD, Taliban ile devam eden müzakerelere ve Afganistan’daki askerlerini geri çekmeye devam ederken, diğer yandan da ulusal çıkarlarına göre bölgeyi yeniden dizayn etmeye çalışıyor. Ancak bu dizayn etme sürecinde ABD’nin 19 yıl önceki etki gücüne sahip olmadığını unutmamak gerekli.

https://halidabdurrahman.com/pakistan-basbakani-imran-han-afganistan-ziyareti/